Fulvia Shtepani, Profesoreshë në Akademinë e Versailles
«Të mbash pezull përpëlitjet e Ferrit të jetës»
(Mbi librin poetik të Luan Rama, «Territoret e shpirtit»)
——–
«Përmes një morie të madhe formash, ngjizur plot entusiazëm, ti ke krijuar një figurë të re të Njeriut dhe Botës së tij dhe ne duhet ta shohim librin tënd Territoret e shpirtit si një shprehje të një «subjekti të veçantë», të atij që kërkon ta metamorfozojë apo sublimojë përmbajtjen e eksperiencës së «jetës afektive» ndjesore, përmes një fjale melodioze, ritmuar nga harmonia e forma… Ashtu si në mitet e Orfeut, ky libër ka një vlerë paqësimi, të aftë për të mbajtur pezull mundet apo «përpëlitjet e Ferrit të jetës». Poezia ka padyshim lidhjet e saj të veçanta që të bashkojnë e të lidhin me fatin e «krijesës njerëzore», me «botën e brendshme», pasi kjo lloj poezie reflekton shpirtin e shqetësuar nga ndjenjat… Kështu, për rrjedhojë, ajo nuk mund të ketë si qëllim veç shpalosjen e subjektit dhe shprehisë së tij. Gjithnjë përmes një fjale-imazh dhe të ritmuar, i pasur me metafora dhe përthyerje, i dëshiruar për kaltërsinë dhe lartësimin, me kujdesin për të idealizuar dhe stilizuar tiparet e tij, ky libër i jep një tjetër dritë kulturës letrare, si një libër i hapur mbi fusha të tjera të dijes dhe shoqërisë njerëzore, me një lloj zotërimi referencash, çka i lejon një perspektivë përmbajtjes së tij. Eshtë një kënaqësi e madhe ta lexosh atë…»
——
«Il n’y a pas d’amour heureux» – Nuk ka dashuri të lumtur
Sot është 12 nëntor,
dhe në qiellin gri nuk di pse m’u shfaq një varg i Aragonit,
fjalë të sjella nga dorë perëndie,
“Nuk ka dashuri të lumtur” …
Po e dashur, mbi qepallat e mia ishte shkruar, në qiell,
“Nuk ka dashuri të lumtur”,
pasi ajo është gjithnjë e dhimbur,
si dielli që të godet dhe të bën të verbër
dhe buzët e thara t’i lë nga etja,
këmbët e përgjakura nga ecja e gjatë
për të hyrë në banesën e fundit të shpirtit,
atje ku humbet kujtesa
dhe ku përqafimi ynë ngujohet në cepin e botës
si në një palimpsest shkruar nga dorë murgu.
Po, «nuk ka dashuri të lumtur»,
sepse gjumi ynë është gjithnjë i shprishur
dhe puthja e syve djeg,
në ankthin e vetmisë dhe të pritjes,
në tik-takun e mungesës që zgjat,
në zhgjandrën që s’ka fund
dhe në frikën e humbjes që përgjon në një velur të zi,
në lotin që mbetet në qerpik që të shoh refleksin e syve e mi
“Nuk ka dashuri të lumtur”,
pasi ne vuajmë robërinë e njëri-tjetrit
robër të lumtur dhe të lumtur-robër
në jerm, në kohën që s’mbaron,
si mbi çarçafët tanë të kuq,
mbetur pa frymë në syrin që na shndrrit,
dergjur ashtu në dhimbjet e njëri-tjetrit,
mbetur pezull mbi kozmos, në çdo stinë e moshë.
“Nuk ka dashuri të lumtur”
kur vazhdon të dashurosh dhe në gjumë,
pasi Iseult e Tristan, Heloïse e Abelard,
Fornarina dhe Raffaello, Hanska e Balzak,
Juliette e Hugo apo Elsa e Aragon,
mijra dashnorë të tjerë
zgjuar janë ende
në përrallën e ëmbël dhe të dhembshme të dashurisë…
Kantabile…
Ti luan dhe harrohesh,
himne, suita, sonata,
sa shumë këngë të botës,
njëmijë pranvera bashkë,
njëmijë hëna dhe diej që s’duan të shuhen,
ti luan në do-maxhor,
pastaj një kreshendo kantabile,
gjithë këto hire e dehje mbi trupin e një gruaje
ku gjithë gjenitë e botës kanë luajtur mbi të,
një Mozart njëzetvjeçar, një Beethoven plak dhe i shurdhët,
një Chopin në prag të vdekjes apo një Rubinstein.
Është një piano në velur
si trupi i lëshuar dhe pa peshë i një gruaje
në ekstazën e vet…
Ti po ikën…
Të thashë, mos m’i afro gishtërinjtë
do të digjen,
mos m’i afro buzët
do të bëhen plagë,
vetëm shikomë dhe puthmë me sy,
me sytë e tu të habitur, të mjelmtë,
pasi ti po shkon me ato këmbë që drithërojnë
dhe s’do të kthehesh më,
shko, nxito,
se mjegulla po vjen të të rrëmbejë dhe të fshehë nga unë,
edhe pse tani të kam nën qerpikë, në sy
se puthja e syrit është ajo që ngjizet
dhe që nuk shuhet
ajo që lë një plagë të ëmbël, që nuk tretet
shko, shpirti im i vrarë…
