Katër poezi : Ilustrimet Stefi Taçi
Duke lexuar Prevert
Lexoja vargje të Prevert
nisa të dremis,
tri shkrepse të ndezura një nga një nëpër natë
ndërsa unë mërmërisja vargjet e tij:
«Shkrepsja e parë për të shikuar gjithë fytyrën tënde,
e dyta për të të parë sytë,
e fundit për të të parë gojën tënde… »
Ah, kjo flakë e bukur shkrepseje,
që shndrit nëpër natë
duke kërkuar të zgjojë botën e dashur të tij.
Dhe ashtu përgjumur pashë ëndërr,
ishte natë e vonë,
balerinat e “Moulin Rouge” kërcenin ende aty pranë
kabaretë me prostituta gëlonin në dehje,
ndërsa unë trokisja në “Cité Vernon”
dy hapa më tej.
Prevert më hapi portën si gjithnjë me cigaren në gojë,
– Përse kaq vonë?
– Veç një shprepse dua, – i thashë,
dua të shoh një shpirt,
të ndez qiellin,
një shkrepse nga ato të vargjeve të tua.
– Vetëm një?
– Po, pasi ajo do më shndrohet në urë zjarri
nata është e errët dhe e ftohtë,
shkoj të shoh të dashurën time.
– Atëherë nxito, – më tha Prevert,
dhe urën mbaje ndezur gjer në ag.
Nga kodra e Montmartre-s zbrita i mrekulluar drejt Senës
me urën që më digjej në dorë
për të parë sytë e të dashurës time,
duar të djegura, prushe nëpër natë,
ah, ç’flakë e bukur! – i thashë një statuje të vetmuar,
që bën të të shndrisë syri e shpirti
që zgjon të dashuruarit,
mermerët gjithashtu,
mermerë që nisin e pulsojnë,
një fije shkrepse nga Prevert
mjafton për të ndritur natën e errët…
Mësimi i artit të dashurisë
Një ditë atin e Rumit e ndaluan në portat e Bagdadit:
– Nga vjen ti, ku shkon? – i thanë rojet.
– Unë vij nga Zoti dhe shkoj tek Zoti,
vij nga askund dhe shkoj asgjëkundi!”
Dhe hapat e tij kapërcyen portën e madhe
harqet e luftës dhe të dashurisë.
Ishte ashiku i verës dhe i poezisë,
ati i mësoi Rumit artin e dashurisë
sepse nuk mund ti besosh qiellit dhe fjalës së Shenjtë
nuk mund ti besosh yllit të mëngjesit
eklipsit dhe fshehtësisë
pa u dehur me frutin dhe lëngun e dashurisë,
trupat njerëzorë janë kërleshur që me krijimin e botës…
Dhe kështu, poeti shkoi e humbi
në kopshtin e frutave të të dashurës së tij
dehur nga lëngu e nektari
duke hyrë në portën e dëshirës dhe të ngjizmës,
fluturat krahëarta vallzonin në errësirën e natës,
ngjyer në argjend,
dhe Rumi nisi të vallzonte nën ehon e muzikës «ney»
rrotullohej i vetmuar nën kupolën qiellore
dhe fluturat i vinin rrotull
dehej dhe përgjërohej poeti
me krahët hapur dhe tunikun e bardhë gjer në ag,
ah ti flutura e argjendë…
Nga oazi në oaz
ashikët e stepës dhe pluhurit
pëshpërisin gjithnjë fjalët e Rumit
ne vijmë nga askund dhe shkojmë asgjëkundi,
pasi dashurinë e kemi në sy.
Rumi ka kohë që flë
dhe unë dua të fle tani krah tij
në të zezën mistike dhe magjike të kësaj nate
ku Vijon, Rembo e Apoliner flenë gjithashtu
nën dheun e ngrohtë e të murmë…
Engjëlli blu i Modilianit
Në Rue de la Grande Chaumière
pranë katakombeve të Parisit,
lart në katin e pestë
Modiliani digjej në ethet e ditës
në jermin e natës
në vatrën pa zjarr,
Zhanë shtatzënë shkundëte duart
nga pluhuri i thëngjijve të fundit:
“Po vij të të ngroh shpirti im !”
Modi përpëlitej por ajo donte ti jepte frymë
ti jepte jetë,
“Afrohu të të puth, gruaja ime
figura ime e përkryer
për herë të fundit afrohu,
më duket se po shkoj…”
dhe ai e puthi me buzët e ngrira
me buzët që kurrë më parë s’kishin qenë mavi.
«Jo Modi, nuk do të lë të ikësh vetëm,
do jemi bashkë të dy,
ti, unë dhe paleta tënde që ende s’është tharë
nga ngjizma dhe hiri
duart e tua do ta kërkojnë përsëri linjën time,
qafën e gjatë gjithnjë e dehur me ty,
do ta kërkojnë sërrish fytyrën time
dhe sytë e njomësht mbi ty,
do ta gjejnë sërish në tablotë e ngazëlluara,
jo, nuk do të ikësh kështu fillikat,
do të të ndjek i dashur dhe po të ikësh në varr,
zbathur do të vij në kalldrëmet e akullta të përtej botës,
në strehët dhe honet e përtej jetës,
humbur në errësirën e natës së pafund,
ti, unë dhe paleta tënde e mrekullisë,
për të pikturuar përsëri dashurinë,
atë që më dhurove aq bukur, bujarisht,
në zhgjëndrën e shtratit dhe të krijimit… »
Modi im, i ëmbli im, – përshpëriste Zhanë
ndërkohë që në mesditën tjetër miq të paktë
e përcillnin Modin me karrocë në varrezat e «Père Lachaise»,
nën hijen e aheve të vjetër
dhe fëshfërimin e erês,
ajo veç e kishte puthur në ballë,
pa dashur ta ndiqte karvanin e piktorëve dhe poetëve,
“Shko Modi, shko, pas pak do vij…»
Zhanë nuk mund të rrinte vetëm me natën e gjatë
me kumbimin e sahatit të largimit,
Zhanë do shkonte një ditë më pas
duke fluturuar si një ëngjëll blu nga kati i pestë,
“Të kam thënë i dashur” pëshpëriti ëngjëlli nga pragu ie dritares,
“pas teje të vij,
bashkë me paletën tënde të ngjyrave,
me të kuqin e buzëve dhe të zezën e syve të mi
të pikturosh përsëri fytyrën tonë të dashurisë… »
Letra e hirit
Në natën që shuhej mbi Senë,
Diderot i shkruante Sofisë:
“Kur të mos jem më do më mbetet ndoshta një shpresë
të të prek, të të ndjej, të të dua dhe të bashkohem me ty,
për të krijuar “Një” të përbashkët
një me ty, në vazhdimësinë e shekujve.
Grimcat e të dashurit tënd do lëvizin
dhe do të kërkojnë të tuat
shpërndarë në natyrë…”[1]
Kjo është letra për hirin e dashur,
letra e hirtë në njëmijë grimca
me imazhin e Sofisë që lëshonte kokën pas
për tu mbytur në të puthurat e tij,
që i hapte këmishën dhe i zbulonte gjinjtë
që filozofi të dehej me frutin e saj,
që i dashuri si një diell të përvëlohej mbi kofshët dhe ijet e saj,
ku bota pastaj le të prehej…
Letra hiri që çuditërisht ende djegin,
ajo nuk e dinte se era do të frynte
se shiu do t’i mplekste përsëri nën kupolën qiellore
në një requiem me tone gëzimi të ritakimit,
nuk e dinte se flladet do të luanin pastaj me ta
një sonatë të pambarrimtë
«një hallelujah» të Haendel
një «Stravaganza» të Vivaldit
se zogjtë do ti mbanin hiret e tyre si talismanë
gjer në kontinente të largët
në udhë mos-kthimi,
nuk e dinte se në tokën që lëviz
sipër syve do të dëgjonin hapat e të gjallëve
miliona zëra dashurish të bulëzuara
në stinën e përbotshme
ku hiret bashkohen si shpirtrat dikur
në refrenin e dashurisë së ndaluar,
në përqafimin e shpejtë të natës që vraponte diku
bashkë me ekstazën e tyre
me syrin e bëri mavi nga pritja,
hiret e dashur nuk do ta humbasin kujtesën…
[1] Nga letrat e Diderot (që guxova ti vargëzoj ato rreshta) dërguar të dashurës së tij Sophie Volland më 1759. Pesëqind e pesëdhjetë e tre letra dashurie që mbijetuan, por letrat e saj nuk u gjetën kurrë. Pesë muaj pas vdekjes së saj vdiq në Paris dhe Diderot.