Dekori: Tiranë, prag Kongresi i Partisë. Në mesnatë një bastisje bëhet nëpër shtëpitë dhe skutat e qytetit nga punonjësit e Sigurimit duke mbledhur ata çka i quajnë fundurrina: lypsa, prostituta, pederastë, të dehur. Gjithçka bëhet pa zhurmë dhe në fshehtësi për ti çuar në një vend të panjohur.
Ishte natë e vonë dhe një heshtje e çuditshme. Shiu sapo kishte pushuar dhe çatitë e asaj lagjeje të thjeshtë tiranase shkëlqenin nën dritën e fenerëve majë shtyllave prej druri. Njerëzit pothuaj kishin rënë të flinin kur papritur u dëgjua zhurma e një kamioni që ndaloi në kreun e rrugicës, pa e fikur motorrin. Tek po lexonte ende në natën e vonë burri në bodrum ngriti kokën dhe përgjoi një çast. Disa hapa të rënda, me sa dukej çizmesh, po afroheshin drejt godinës duke kaluar anash saj dhe nga pas nisën të zbrisnin shkallët. Dy njerëz diçka thonin mes tyre ndërkohë që zhurma e kamionit dëgjohej gjithnjë. Ç’të ishte? – mendoi ai dhe hodhi një çast vështrimin nga e ëma shtrirë në divan që ende përgjumej. Papritur, në portën e tij u dëgjuan trokitje të forta. La librin mënjanë dhe tepër i habitur u ngrit të hapë derën. Nëna u zgjua e trembur pa kuptuar se ç’po ndodhte. Hapi derën dhe ja ku u gjend para një civili me kostum dhe polici që e shoqëronte.
– Blendi Stërmasi?
– Po. Urdhëroni.
– Ejani me ne!
– Përse!
Civili e shikoi me ngërdheshje nga koka tek këmbët :
– Shiko, shiko… dhe kundërshton?!
– Kam përshtypje se e keni gabim ?
– Ne, gabim?
Ndërkohë ai i bëri shenjë policit i cili ndërhyri dhe e kapi nga jaka.
– Mbathu shpejt dhe eja me ne! Lëri llafet… Zagar!
Blendi e shikoi akoma më i habitur dhe i trëmbur njëkohësisht që e quajti zagar. Do donte ta qëllonte por e mbajti veten.
Nëna e shqetësuar nxitoi drejt tyre.
– Ç’bëni kështu?Ku e çoni tim bir? – thoshte ajo duke i ndjekur pas tek shkallët e bodrumit që ngjiteshin lart.
– Ik moj plakë se s’kemi punë me ty! Na lër rehat tani! – u dëgjoi zëri i policit.
Ata e tërhoqën burrin me forcë, dolën në oborrin e pasmë dhe pas pak bënë ballë drejt rrugicës ku priste kamioni që zhurmonte. Ato drita të ndezura që gati e verbonin për një çast iu dukën si diçka e frikshme apo diçka që ngjasonte me një qenie prehistorike.
Ecnin drejt kamionit dhe tek karroceria ndaluan. Ushtari lart me armë në duar ngriti mushamanë:
– Hajde, hidhu tani!
– Më duket se e keni gabim! – tha përsëri Blendi. – Ku më çoni kështu? Me ç’të drejtë?
Por ndërkohë polici e goditi. Ndjeu dhimbje në ije. Vështrimet e tyre u kryqëzuan një çast.
Më së fundi hipi dhe mushamaja u mbyll përsëri.
Kamioni u nis. Për një çast, prania e njerëzve të tjerë e qetësoi edhe pse nuk i dallonte mirë se cilët ishin. Herë pas here një dritë hynte nga mushamaja dhe ai pikasi që shumica ishin vajza e gra të moshave të ndryshme por dhe disa djem e burra me fytyra të frikësuara. Dikush qeshte nga fundi i karrocerisë. Një i dehur mes tyre herë pas here lëshonte ndonjë thirrje të çuditshme e të pakuptueshme. Pranë tij, një grua tridhjetë vjeçare dhe e bëshme, me dy gjinj të dalë disi i ngjeshej sa herë që kamioni merrte kthesën.
Pas pak kamioni u ndal. U dëgjuan përsëri zërat e civilit dhe i policit që zbritën dhe u nisën me nxitim për diku.
– Shpejt se jemi vonë! Na presin! – u dëgjua zëri i tyre.
Përreth qetësia kishte pushtuar qytetin. Asgjë nuk dukej. Vetëm zhurma e kamionit të ndezur dëgjohej dhe ofshamat e mbytura, pëshpërimat dhe pyetjet e asaj turme që i bënin njëri-tjetrit.
Blendi shikonte i habitur nga njerëzit që mezi arrinte ti shquante.
– Ku na çojnë kështu? – pyeti gruan me cicat e mëdha që herë-herë i ngjesheshin turinjve.
– E ku ta di unë… mos rënç në duart e tyre se kushedi ç’të pret?!
Pëshpërimat që dëgjoheshin përreth ndërpriteshin herë pas here nga thirrjet e gëzuara të të dehurit që nuk e dinte se ku gjendej. Qeshte, shante, thërriste siç i ndodhte gjithnjë kur dilte vonë nga birraria. Sytë e njerëzve shprehnin frikë, një frikë që shtohej dhe nga ajo pritje e gjatë nën zhurmën e motorrit. Menjëherë iu kujtua kur një vit më parë, pa u aguar mirë, kishte dëgjuar një zhurmë të tillë. Kishte brofur menjëherë dhe kishte vështruar nga dritarja e cila ishte pothuaj në nivelin e asfaltit të rrugës. Po, kishte qenë një kamion dhe një familje ngjiste plaçket në kamion rrethuar nga dy policë. Me siguri po i internonin.
Pas pak çizmet e tyre u dëgjuan sërish si dhe zëri i dikujt që me sa dukej ankohej.
– Shpejt se s’ta kemi ngenë, luaj bythët! – dëgjohej zëri i Sigurimsit.
Këmbët u afruan dhe ndaluan pas karrocerisë, mushamaja e së cilës u ngrit sërish dhe njeriun gati e fluturuan brenda kamionit ku sapo u shfaq para turmës së tulatur u shemb mbi ta. Ishte një bjonde, flokët e së cilës, nën dritën e neonit, për një çast morën një shkëlqim të ndritshëm, ngjyrë ari.
Kamioni u nis përsëri. Nga e çara e mushamasë, Blendi mundi të dallonte tashmë një pjesë të rrugës, pastaj bulevardin, pallatet gjatë rrugës së Kombinatit dhe më së fundi daljen nga Tirana. Ku i çonin kështu?
– Nga po shkojmë kështu? – pyeti përsëri gruan pranë.
– Vetëm ata e dinë… por mos u mërzit. Eshtë histori e vjetër kjo!
– Pse? Të kanë marrë herë tjetër?
Tjetri nënqeshi dhe iu duk diçka naive që tjetri s’po kuptonte asgjë.
Kamioni u shkund nga një gropë, u dëgjuan ca «oh» dhe përsëri zhurma e kamionit që nxitonte me shpejtësi duke kaluar tashmë në një rrugë nga dukeshin kodrina të vogla e të errta dhe herë-herë ndonjë shtyllë drite që u parakalonte me shpejtësi. Për një çast mbuloi fytyrën me duar. Ç’ka ndodhur vallë? – mendoi. Po këta njerëz, këto femra të marra me forcë? Iu duk si të ishte diçka imagjinare, një film i një kohe tjetër, i një gjendje lufte a kushedi çfarë. Ç’të ishte vallë? Një bombë, një sabotazh diku, një prag lufte? Për më tepër Tirana dukej e paqtë dhe e mbushur me flamuj. Televizioni kishte lajmëruar hapjen e Kongresit të Partisë një ditë më parë. Po ç’lidhje kishte gjithë kjo me Kongresin? Ngriti sytë dhe në atë errësirë, sa herë depërtonte drita e neoneve të rrugës, pikaste sy njerëzish të panjohur, atë turmë amorfe të përplasur në karroceri, të friksuar dhe të habitur njëkohësisht. Jo, e pamundur, pëshpëriti por ndërkohë turma ofshau. Një gropë në asphalt kishte bërë të hidheshin përpjetë…
Kohë më vonë kur kaluan një qytet të vogël. Dikush pëshpëriti emrin e Kavajës, një tjetër e kundërshtoi duke thënë se ishte Lushnja. Nga e çara, Blendi vështroi ato pallate të fundit të qytetit me suva të rëna dhe pastaj atë rrugë të paasfaltuar që shkonte tutje drejt fushave.
Pas dhjetë minutash kamionët ndaluan. Kur zbritën, vetëm atëherë ata pikasën se ishin në një lloj kampi, me një kapanon të madh dhe një zyrë anash, brenda një oborri e gjerë dhe një shtylle me një altoparlant çka dukej tepër e çuditshme, madje absurde. Nën dritën e hënës, tutje dukeshin telat me gjemba që rrethonin këtë territor të vogël. Një kapterr dhe një ushtar me armë i prisnin.
– Zbrisni shpejt, – bërtiti polici duke ulur kapakun e karrocerisë.
– Kjo është lista, – i tha Sigurimsi kapterrit duke i hedhur një vështrim përbuzës drejt asaj turme të shqetësuar që po mblidhej e hutuar në oborr. Një dritë e dobët binte nga shtyllat me llampat e ndezura.
Blendi vështroi rreth e rrotull, ndërkohë që u dëgjua zëri i vrazhdë i kapterrit.
– Hajde tani, futuni në kapanon se mjaft na u çuditët!
Blendi hodhi sytë nga ai dhe pastaj nga prostitutat që u drejtuan nga porta e hapur e kapanonit, të lodhura nga udhëtimi i gjatë. Pas pak hyri dhe ai.
Vështroi orën dhe u habit që ishte tre e mëngjesit. Shumica e bandës filluan të shtriheshin ku të mundnin, në shtretërit ku puntorët kishin lënë dyshekët dhe batanijet. Disa fjetën menjëherë. I dehuri vazhdonte avazin e tij duke thirrur emrin e dikujt pa kuptuar se ishte 120 km larg pijetores së tij të zakonshme.
Blendi psherëtiu. Një djalë i ri, bukurosh, me ca vetulla të ngritura dhe faqe të lëmuara iu afrua.
– Na vdiqën dhe këta, – u ankua ai, – mbetën pas bythëve tona.
– Po ç’ne këtu? – tha i habitur përsëri Blendi.
– Kushedi ç’u thotë mendja… por habitem se është vetëm «dora» jonë.
– Si? «Dora» jonë? Çdo të thotë kjo?
– Neve pra, qeflinjtë! – dhe ai e vështroi me një lloj dëshire krahë të tij.
– Po unë ç’dua këtu?
– Pse, nuk je «dora» jonë?
– Jo… nuk di pse më kanë bashkuar me ju. Kishin ca lista nëpër duar, s’di si…
– Eh, kanë ardhur kohë të vështira. Robi nuk është vetëm për punë… do içik qef mo! Këta janë bërë të egër fort… Po të kapën duke u shkërdhyer e ha burgun menjëherë. Shtatë vjet të mira dhe po e hëngre dhe aty, ti ngopin dhe shtatë të tjera. Dashnorin tim e kanë burgosur në burgun e Ballshit. Shyqyr që nuk është në Spaç.
– E ke parë?
– Shkoj për ta parë ç’do muaj… ata të burgut i gënjej, u them se është djali hallës. Ç’të bëj?! Fati ynë!
– Nuk arrij të kuptoj se përse ju kanë sjellur deri këtu?
Tjetri qesh.
– Sepse nuk duan të na kenë nëpër këmbë në qytet, veçanërisht tani.
– E pse veçanërisht tani?
– Si pse? Nuk i dëgjon lajmet?
– Ç’lajme?
– Kongresi mik… Kongresi Partisë. Mbrëmë që më morën në shtëpi dëgjova atë sigurimsin që i thoshte policit: «Këto fundërrina duhet ti zhdukim nga Tirana… madje të jetë për mua do ti zhdukja fare…»
– Po tjetër?
– Se ishte një masë sigurie.
– Përse?
– Që të huajt të mos na shohin rrugëve gjatë ditëve të Kongresit. Duan tu tregojnë delegacioneve të huaja të Partive Marksiste-Leniniste një imazh tjetër të Shqipërisë revolucionare, pa lypësa, kurva, të dehur e kurvarë.
– Domethënë vetëm për disa ditë?
– Kështu më duket, të shohim… – dhe ai i shkeli syrin.
Blendi qëndroi një çast i menduar.
– Po unë ç’dua këtu! – bërtiti ai me një zë revoltues duke dashur të ngrihej por tjetri e kapi nga supi dhe e uli.
– Mbylle gojën se këta s’ta përtojnë. Të fusin një agjitacion e propagandë dhe hajde puqemi në burg pastaj.
Blendi kërkoi nëpër xhep dhe gjeti paqetën e cigareve. Nxorri shkrepsen dhe e ndezi duke ia zgjatur dhe djaloshit.
– Ah, jo… se më nxihen dhëmbët! – tha ai me një lëvizje femërore.
– Si të quajnë? – e pyeti tjetri.
– Blendi… Po ti?
– Tani, por shpesh më thërresin Tanka… dhe ai i hodhi dorën mbi sup duke iu afruar.
Blendi ia hoqi me forcë, ndërkohë që Tanka u habit me reagimin e tij.
– Ngadalë o shok, se s’të vramë!
Blendi heshti. Pastaj hodhi sytë drejt qiellit.
– Hera e parë që të kanë marrë kështu?
– Jo… dhe herë të tjera, por këtu është hera e parë. Shumë larg na kanë sjellë. Të paktën të na kishin çuar andej nga plazhi sepse dhe mund të laheshim.
Blendi thithi fort bishtin e cigares dhe u pështet pas dërrasave. Ndjeu një lloj përgjumje dhe më së fundi mbylli sytë.
Ishte ftohtë. Vetëm në ag u zgjua. Disa zogj fluturonin lart në qiell. Tanka ishte pështetur i mbledhur kruspull tek ai. Vetëm tani po kuptonte se ku e kishin sjellë. Kapanoni ishte i madh dhe njëkatësh ndërtuar prej pupuliti, siç dukej provizorisht. Tutje ishte një barakë, si një lloj zyre. Kamionat kishin ikur. Një nga ushtarët ishte ulur tek porta dhe papritur u ngrit për të qenë në krye të detyrës. Si duket u zgjua dhe ai. Një qetësi e madhe mbizotëronte. Pastaj hodhi sytë nga dera e kapanonit që u hap dhe dy prostituta që po dilnin nga fjetorja. Ishte prostituta që i ishte ngjitur në kamion natën e kaluar.
– E bruno?! – i qeshi ajo. – E paske gdhi sonte!
Ai qeshi. «Kurva» nxori nga çanta një pasqyrë, e mbështeti tek dërrasat e kapanonit dhe filloi të rregullonte vetullat, flokët e shprishura. Pastaj të krihej duke i shkundur leshrat nga pas.
Një cigane doli nga portë duke kënduar lehtë një këngë ciganësh.
– Ku je Klaudia Kardinale, ku je! – u dëgjua një zë burri që sapo doli duke vështruar nga ajo.
Ajo tundi kokën në mënyrë lozonjare duke i tundur gjoksin para fytyrës. Sigurisht e besonte se ishte Klaudia shqiptare.
– E vllajo si fjete? – tha ajo kur u afrua nga ta.
– Mirë o Sanije, – iu përgjigj djaloshi.
Blendi vështronte tutje telave dhe u habit kur zbuloi se ishin në mes të një fushe të pamatë dhe vetëm njëqind metra më tutje ndërtesës së hidrovorit që ishte ngritur për tharrjen e kënetës.
– Na e prenë riskun! – tha cigania. – U pa puna, do agjërojmë! – dhe ajo lëvizi gjuhën e nxjerrë jashtë si të lëpinte diçka.
Të gjitha shpërthyen nga të qeshurat. Të tjera vazhdonin të dilnin, disa prej të cilave duke shkuar drejt çezmës në cep të kapanonit.
– Shyqyr që s’bie shi! – tha njëra.
Ndërkohë tjetra ia kishte marrë këngës gjithë qef duke u tundur nën ritmin e saj:
«Kur mu kthy goca pri aksioni / nigjoni ju nigjoni / sa shumë gjona kishte msu / lum për vete e lum për mu / goca kish punu me ner/ dhe u kthy gjithë shend e vere /…»
Të gjithë që ishin aty shpërthyen nga të qeshurat. Dikush duartrokiti.
– Bravo Izaura!
Ndërkohë tek porta ia behu një ushtar tjetër me një grumbull teli elektrik dhe një palë shkallësh prej druri. Iu drejtua shtyllës në mes të oborrit ku në majë ndodhej altoparlanti pa fill, i mbetur që nga koha që kishin qenë puntorët. Mbështeti shkallën mbi shtyllë dhe u ngjit duke tërhequr fillin për ta lidhur me altoparlantin.
– Po ky ç’bën? – pyeti Blendi.
– Kushedi, mbase komandanti do n’a mbajë ndonjë fjalim.
Ushtari zbriti dhe shkoi nga zyra ku tek dera ishte shfaqur kapterri.
– Kujdes o garip se mos biesh nga shkallët! – thirri ndërkohë njëra nga prostitutat.
– Mos ki merak o Aida se e presim ne! – qeshi Nurihani.
Të tjerat shpërthyen nga të qeshurat e bashkë me to edhe ushtari majë shkallëve.
– Vini re, vini re… prova teknike… Si dëgjohet?…
Dikush nga zyra u bëri shenjë me gisht. Gjithçka ishte në rregull. Papritur një muzikë revolucionare u përhap ngado. «Në ara fabrika kantiere…» Pastaj një daulle gjëmoi. Përsëri të thirrura.
– Ke qef të kërcesh? – i tha me të tallur “kurva”.
Bledi e vështroi pa folur i habitur me këtë lloj teatri që po zhvillohej rreth tij. I vendosur, menjëherë u nis drejt zyrës së kapterrit. Kur u afrua, një ushtar e ndaloi.
– Ku shkon, o bythkë! – dëgjoi pas zërin e njërës prej prostitutave.
Blendi ktheu kokën dhe e pa me inat. Sigurisht që tjetra e kishte marrë për pede në atë turmë prostitutash dhe pedesh që ishin në oborr.
– Dua të flas me shefin, – i tha ushtarit sapo u gjend para tij.
– Prit aty e mos luaj.
Ushtari u fut brenda dhe pas pak doli figura bullafiqe e kapterit, i cili duke shtrënguar rripin e rënë i hodhi një vështrim përbuzës.
– Çfarë do këtu? – foli ai me një zë të trashë.
– Të lutem… doja tu thoja se për mua është bërë një gabim…. Unë s’jam as pede dhe as kurvar… Ç’punë kam unë me ta… Shoku kapterr më lini tu sqaroj…
– Kë do të mashtrosh ti kodosh, – ndërhyri ashpër ai, – si e ke emrin?
– Blendi Stërmasi.
Ai vështroi listën duke kërkuar midis emrave.
– Ç’mut do, ja ku e ke emrin? – i bërti ai duke ia përplasur në fytyrë
– Po është gabim… mbase është ndonjë tjetër me të njëjtin emër.
– Jo moreee! Mos të ka bërë plaka ndonjë dobiç tjetër dhe e ka lënë rrugëve?
Unë punoj axhustator ne Kombinatin e Tekstileve “Stalin” dhe jam…
– Shiko ti mos na e zë me gojë baba Stalinin se ti thyej brinjët. Të jetë për mua e zhduk farën tuaj nga faqja e dheut.
– Po ju them përsëri se është bërë gabim… Ju lutem. Nëna ime është e semurë dhe duhet ti jem afër patjetër. Vuan nga azma…
– Ministria e Brendshme i di mirë këto punë dhe s’ka mbetur t’i mësosh ti, – shtoi ai duke i tundur listat para fytyrës. – Dhe tani ik qërrohu që këndej se nuk ta kam ngenë.
Kapteri i bëri shenjë ushtarit ta largonte. Dhe tjetri ashtu bëri. Ai e shyu me forcë që të shkonte drejt turmës.
– Shporru tani!
Blendi shfrynte. Ç’të bënte. Diçka mërmëriti me vete. U kthye në cep të kapanonit, veçmas të tjerëve, kur ndërkohë muzika në altoporlant filloi sërish. Pastaj u ndërpre sepse zëri i një gazetari të Radio Tiranës po fliste me shumë entusiazëm:
“Të dashur dëgjues… ju flasim nga sheshi i kryeqytetit. Tirana kuqëlon sot nga flamujt dhe thirrjet entusiazte ku mijra banorë të Tiranës të zgjuar që në agim janë mbledhur tani përreth sheshit të madh për të pritur krerët e Partisë dhe të Shtetit dhe delegacionet e Partive Marksiste-Leniniste të vendeve mike që kanë ardhur nga shumë vende të botës që nga Brazili, Kanadaja, Australia, Anglia dhe vende të Europës, të Amerikës Latine dhe Afrikës. Makinat e tyre tashmë po i afrohen hyrjes së Pallatit të Kultures. Mes tyre kryetari i Partisë Komuniste Marksiste-Leniniste të Nepalit, Kryetari Joao Amazona i Partisë komuniste të Brazilit, Marksiste-Leniniste, kryetari i Parkisë komuniste Marksiste-Leniniste të Mozambikut, të Kolumbisë e kështu me rradhë.
Sheshi ndërkohë ushtonte nga thirrjet: Parti-Enver jemi gati kurdoherë!… Nga makina tashmë po zbret kryetari i Partisë komuniste Marksiste-Leniniste të Gjermanisë, Engel…
Blendi dëgjonte dhe hodhi vështrimin nga tufa e prostitutave që të ndara grupe-grupe as që i vinin veshin altoparlantit. Bisedonin e qeshnin mes tyre.
Aty nga dreka një kamionçinë ushtarake iu afrua portës së kampit. Dy ushtarë nxorrën një kazan të madh dhe hynë drejt oborrit duke e vendosur mbi një tavolinë druri që ishte pranë kapanonit. Pastaj njëri nga ta u kthye për të marrë një thes me pjatat, lugët, disa bukë të mëdha dhe një garuzhe.
Ushtari i bëri shenjë njërës prej kurvave, një ezmere të thinjur që siç dukej ishte më e vjetra në moshë:
– Na ti o kurve… ec dhe merre garuzhden…
– Qyqa mi çuno! – qeshi plaka dhe u afrua për ta bërë me kënaqësi këtë detyrë.
Në fakt atë në mëngjes kishin pirë vetëm ujë pasi askush nuk kishte menduar për ta. Të gjithë i kishte marrë uria. Cigania filloi ta tundëte garuzhden në dorë duke thirrur:
– Ecni ke nona! Supë e nrofët!
Të gjithë kthyen kokat nga ajo kur nga altoparlanti u dëgjuan duartrokitjet, sikur të përshëndesnin ciganen dhe jo folësin e Kongresit.
– Veç mos u shtyni se ka për t’gjithë! – shtoi cigania dhe tundi bythët duke mërmëritur një këngë cigane pa ia vënë veshin altoparlantit.
Një rresht u formua. Me pjatat e aluminit në dorë, të cilat kishin ardhur si duket nga një regjiment ushtarësh jo larg hidrovorit, ato paraqiteshin tek «nona» dhe largoheshin me pjatën, lugën dhe një copë buke të zezë në dorë.
Blendi shikonte këtë paradë qesharake me një pezëm të madh duke qarë në vetvete fatin e tij.
– Hani milet, hani! – thërriste cigania dhe përsëri një breshëri duartrokitjesh u dëgjua papritur çka e bënë ciganen të ndjehej fort e nderuar.
«Kurva» simpatike vështroi nga Blendi dhe me pjatën në dorë u ul pranë tij.
– Po ti o bruno, s’do hash?
– S’kam uri! – tha prerë ai.
– Mos ki gajle se nuk i bihet murit me kokë. Shyqyr që s’na futën në burg se dhe ajo na duhej.
Ndërkohë nga altoparlanti u dëgjua zëri i gazetarit që me një emocion të jashtëzakonshëm lajmëronte botën e mbarë: «Dhe tani e merr fjalën udhëheqësi i madh i popullit shqiptar dhe i mbarë botës, sekretari i Parë i Partisë së Punës së Shqipërisë, udhëheqësi i ndritur Enver Hoxha.
Duartrokitjet shpërthyen aq të forta sa për një çast të gjithë kthyen kokat nga altoparlanti sikur nga forca e duartrokitjeve ai do të shpërthente.
Pastaj një heshtje e madhe zotëroi. Mesa dukej të gjithë në sallë, dhe jo vetëm atje, prisnin të dëgjohej zëri i udhëheqësit të madh. Përsëri duartrokitje. Udhëheqësi u kollit para mikrofonit… ndërkohë prostitutat mbanin vesh. Kishin mbetur një çast me pjatat në dorë. Ndërkohë Enver Hoxha filloi:
«Të dashur shokë… Kongresi ynë është një ngjarje e madhe për lirinë e popullit shqiptar dhe për fitoren e stalinizmit në të gjithë botën…”
Ishte Enver Hoxha që fliste. Blendi vuri dorën në ballë. Idea që të gjendej këtu në një vend të panjohur, fshehur nga bota mes një turme pedesh e prostitutash pothuaj e tërbonte por e pamundur të shpëtonte nga kjo situatë. Shpresa se mbas disa ditësh mund ti lironin dhe ti kthenin, e mbante gjallë për të mos bërë ndonjë veprim të nxituar që pastaj mund ta çonte drejt e në burg. Mendonte për nënën e sëmurë dhe sytë iu mbushën me lot. Nëna…
Përsëri duartrokitje. Tashmë këto duartrokitje për të po bëheshin të paduruara. Në fakt ishte një stuhi duartrokitjesh, një lloj ekstaze e njerëzve në atë sallë të mbyllur.
– Sa vuxhut që kanë mer jahu! – qeshi Nurihani duke treguar nga altoparlanti.
Duartrokitjet vazhdonin dhe thirrjet gati e mbytën zërin e udhëheqësit që vazhdonte të fliste kundër imperialistëve amerikanë dhe revizionistëve sovjetikë.
Dreka kishte mbaruar kur papritur një qen lehu lehtë duke u afruar nga telat me gjemba pranë kapanonit. Blendi nuk u habit me afrimin e tij madje u gëzua, pasi ajo qenie e pafajshme nuk mund ta kuptonte absurditetin e gjithçkaje që po ndodhte në atë vend. Ishte vizitori i parë nga jashtë, një qen fshati, i cili ndodhej rreth një kilometra më larg, një qen që si dukej vinte këtu kur ishin puntorët e hidrovorit. Altoparlanti ushtonte dhe ndërkohë ai iu drejtua qenit:
– Shëëët… – dhe e ledhatoi me dorë.
Papritur pikasi përsëri fytyrën e trishtë të asaj gruaje enigmatike që ecte ngadalë dhe e vetmuar me sytë lart në qiell. Një shpend fluturonte shumë lart duke ardhur rrotull atij vendi dikur të paqtë e ku tani gëlonin njerëz.
– Kam përshtypje se ju kam parë nga rruga Fortuzi, – i tha ai kur iu afrua.
Ajo ndaloi dhe iu kthye ftohtë:
– Ndoshta
– Aty banoni?
– Jo larg që andej… tek treni… E ç’rëndësi ka ku banoj… ku jetoj?! Jeta nuk na përket neve por të tjerëve, – qeshi ajo hidhur dhe e vështroi në një mënyrë kupptimplotë.
– Si ju quajnë?
– Shpresa… po ty?
– Blendi.
– Ku punoni? – vazhdoi bisedën ai.
– Askund… nuk punoj. Ka një muaj që kanë hequr nga puna… Kjo është e keqja në këtë vend. Një faj, një gabim në jetë dhe pastaj një fat i keq të bën të vuash dhe kjo jo nga vetvetja por nga të tjerët.
– Kush të tjerët? – u habit Blendi.
– Ti e kupton mirë se cilët janë të tjerët, ndryshe nuk do të kishim përfunduar këtu. Dhe atëherë ti përndiqesh, jeta të bëhet ferr dhe ti ke dëshirë të zhdukesh një orë e më parë, por për këtë duhet kurajo. Dhe unë nuk e kam atë…
Ajo ngriti përsëri sytë duke ndjekur atë shpend që vazhdonte të sillej rrotull sipër tyre. Vazhduan të ecnin:
– Je e martuar?
– Jo, kam vite që jam ndarë. Fati im i keq të bija në duart e një mashtruesi… Më pas u dashurova me dikë, duheshim shumë por menjëherë familja e tij na u vu kundër, por jo vetëm ata, dhe të tjerë.
– E përse?
– Sepse xhaxhai im është arratisur para dhjetë vjetësh dhe ti e di se në këto raste mbi kokë të qëndron gjithnjë shpata e ndëshkimit. Dhe kështu ajo dashuri u zhbë… Pastaj… – dhe ajo ndaloi duke e parê drejt e nê sy me njê lloj qortimi për vetveten:
– Ah, e kotë të të them. Jeta, një dëshpërim i gjallë… me dy prindër që s’mund të më ngushëllojnë dot. Kështu pak nga pak fillova të pija… dilja natën rrugëve që të mos më shihte njeri dhe të mund të harroja. Ishte e pamundur të harroja.
Ai hodhi sytë nga ajo dhe pikasi trishtin e madh ku ajo kishte rënë.
– Sidoqoftë pa punë s’do të rrish… mbase shumë shpejt gjithçka do të rregullohet.
– Jo, është e kotë të shpresoj… E habitshme dhe ironi e fatit : unë quhem Shpresa. Pse vallë më quajtën kështu prindërit e mi? Vallë pse shpresonin?
– Sigurisht.
– Mbase, por shpresat tona humbën… Shpresa e tyre, imja. Humbën për gjithnjë.
Papritur ajo ndaloi dhe u kthye përallë tij:
– Po ju pse gjendeni këtu?
– Gabimisht… por është e pamundur ti bindësh se askush nuk të dëgjon dhe kjo është e tmerrshme pasi jeta tënde varet nga njerëz injorantë e të egër që janë gati të të shkelin me këmbë.
– I martuar?
– Jo, ende… i fejuar.
– Ah, – buzëqeshi ajo por ai e ndjeu se ajo buzëqeshje në fytyrën e saj kishte diçka të dhimbshme, tragjike. Sigurisht mendonte për fatin e jetës së saj, fatin e asaj rinie të djegur, ndryshe nga shoqet e saj të dikurshme, e kësaj rruge nga e cila nuk po arrinte të dilte. Ata sy të vrarë ai vështrim indiferent dhe i ftohtë ndaj gjithçkaje që e rrethonte, e tregonin menjëherë dramën e saj…
* * *
Kishin kaluar disa orë. Po perëndonte. Tashmë nga altoparlanti dëgjoheshin këngët revolucionare. Tirana përjetonte një festë të vërtetë dhe një ekstazë revolucionare si kurrë ndonjëherë. Nga porta e kapanonit doli një burrë i vjetër dhe vetëm tani ai e dalloi se vërtet ishte një burrë i thyer në moshë.
Po ky, mendoi?
Papritur, tutje nga zyra, u shfaq fytyra e kapterrit. Duke rregulluar kapelen që i binte, ai hodhi një sy nga ajo turmë laramane, ajo tufë grash e burrash që vinin vërdallë nëpër oborr. I dukeshin specie që nuk i kishte njohur më parë në jetën e tij fshatare. Pështetur në një nga dërrasat, një nga prostitutat kishte marrë një pozë sensuale me shalët e hapura çka nuk i shpëtoi syrit të tij. Dora iu ul poshtë pantallonave duke kapur seksin e tij dhe pëshpëritur nga ushtari shtatvogël pranë tij: “O Zot, ku e kishim patur këtë fat”.
Ushtari qeshi.
Kapterri hodhi hapat dhe nisi të bëjë një lloj inspektimi të afërt. Fillimthi u afrua nga ajo prostitutë e këndshme që kur i kaloi pranë i shkeli syrin duke i thënë me ëmbëlsi:
– E robo si të kam!
Ai vështroi një çast gjoksin e saj, nënqeshi dhe vazhdoi më tej për të mos rënë në sy të të tjerëve. Midis asaj turme amorfe kishte nga të gjitha llojet: kaçurrelse, me flokë të gjata, me pak flokë, njëra me një krifë luaneshe, të tjera me vithe të kërcyera. Një cigane ishte ulur në qef të vet pështetur pas dërrasave të kapanonit duke nxjerrë ca rrotulla tymi duhani nga mushkëritë. Kur çizmet e tij ndaluan para saj ajo iu kthye:
– A do me e dredh o kapterro!
– Bah, – u përgjigj kapterri… dhe ajo më duhet!
Pak më tutje cigania tjetër kishte nisur këngën e Xhemiles dhe tundëte vithet duke kërcyer. Një tjetër e shoqëronte duke rrahur shuplakat. Nê cepin tjetêr, Xhevrija, me ato buzët e trasha dhe cigaren nê cep tê buzëve po u hidhte fall dy prostitutave tê reja që i qëndronin në këmbê me njê naivitet tê skajshêm. Prisnin fatin e tyre. Xhevrija mërmëriste nêpêr dhêmbê: “derri karé, “çupa zemër”, asi spathi e”shtata maç”duke u menduar njê çcast e i ndryshuar dhe shtruar përsëri e duke u hedhur tymin e duhanit tê cilin e shikonte si tê ishte ndonjê tym I një hyjnie faraonike.
Blendi vështronte përreth me një shije të hidhur dhe ajo turmë çuditërisht i kujtonte një film të Fellinit që kishte parë në Tele-Norba dhe që quhej Mama Roma… një film që tregonte prostitutat e mbledhura në periferitë e Romës. E habitshme mendoi, sa të ngjashme mes tyre këto prostituta të botës. E megjithatë rreth tij ato ishin disi indiferente që i kishin marrë në mes te natës për ti dërguar dhe mbyllur diku larg.
Papritur diçka e habiti. Një vajzê e re hoqi një çast shallin që mbante nê kokê dhe Blendi zbuloi kokën tullace të saj qethur keq, deri nê rrêzê. Po kjo? – mendoi. Ndërkohê Tanka qeshi hidhur dhe i tha:
– E kapi burri para ca kohêsh me njê dashnor dhe pêr ta ndëshkuar jo vetêm e rrahu dhe e dogji me cigare por dhe e qethi si njê dele qê mos tê dilte mê. Tashmê ajo ja ka mbathur dhe s’ka më kush ti kêrkojê llogari.
Vajza e vuri përsêri shallin nê kokê dhe papritur ndeshi shikimin e Blendit. Tek largohej mê tutje, Blendit i dukej sikur më nê fund ajo e kishte gjetur paqen, lirinë, edhe pse provizorisht e kishin hedhur dhe atê nê kêtê lloj kampi. Padyshim qê e ndjen veten larg përçmimit tê shoqërisë, nê njê vend qê nuk e njeh askush dhe asnjë njeri nuk mund ta fyente përsêri nê sheshin publik. E megjithatë, kur iu afrua gardhit dhe vêshtroi atê hapësirë tê zbrazët dhe atë qiell melankolik ajo e ndjeu përsëri se nuk ishte e lirë. Pêrsëri tela me gjemba, gardhe dhe tutje bunkerê si këpurdha gjigande kundër imperialistëve e po ashtu dhe ato hunja betoni ngulur nê tokê, me nga njê shufêr hekuri nê majë për tê kapur nê grackê desantêt e agresorëve amerikanê dhe tê revizionistëve sovjetikê. Gjithçka dukej komike, absurde dhe tragjike njëkohêsisht.
* * *
Po perëndonte. I heshtur dhe i trishtë, Blendi vështronte ata njerëz ku secili ishte një botë më vete në mënyrën si ecte, si lëvizte, si shpërthente me të qeshura apo tundëte supet. Sigurisht, rrugëve të Tiranës kishte parë ndonjë nga to por tashmë, ashtu sëbashku, ajo masë njerëzore ishte e paimagjinueshme dhe e habitshme për të. E megjithatë midis tyre kishte njerëz mjaft të trishtuar apo të zemëruar thellë që ishin gati të shpërthenin si dhe ai. Diku, një grua e re, simpatike por me një fytyrë të vrarë, qëndronte e vetme me një shikim të humbur horizontit të largët. Cila ishte? Ç’mendonte? Përse kishte përfunduar këtu? Kishte dëshirë ti afrohej dhe ta pyeste. Vallë do t’i përgjigjej?… Dikush tjetër, në anën e majtë të oborrit shkonte e vinte me ec e jake të rregullta, kokëulur e gjithnjë duke mërmëritur s’dihet çfarë. E megjithatë kishte një lloj butësie në fytyrën e tij. Një çast, vështrimi i tij u takua me atë të gruas, u vështruan disi gjatë, pastaj ajo uli kokën e humbur në botën e saj.
Papritur, kapterri i bëri shenjë ushtarit. Ai hyri në zyrë dhe doli që andej me kazanin e supës të cilin e vendosi përsëri mbi tavolinën e drunjtë në oborr. Pastaj u fut sërish dhe doli me një thes me bukë të zezë dhe pjata, lugë dhe garuzhden e domosdoshme.
– Ora e darkës! Mblidhuni këtu! – thirri ushtari.
Kapteri qeshi duke iu kthyer ciganes.
– Shko pra!
– Siurno o kapterro! – dhe me garuzhden në dorë ajo thirri:
– Ecni o gabelë! Supë karrotash!
Të gjithë shpërthyen gazit.
Përsëri u vunë në rradhë. Ndërkohë nga altoparlanti u dëgjua patritur zëri i gazetarit.
“Sot pasdite Kongresin e përshëndetën kryetarët e Partive motra marksiste – leniniste nga mbarë bota të cilët theksuan se Enver Hoxha është udhëheqësi më i shquar në botë pas Leninit dhe Stalinit…»
Shumë prej tyre kishin ndalur duke vështruar nga altoparlanti.
– Po këto motra nga n’a dolën? – tha duke qeshur Tanka. – Pse motra dhe jo vëllezër?
Prostitutat ia dhanë të qeshurës.
– Po ç’ne Mozambiku, – tha njëra nga to. – Ku Shqipëria e ku Mozambiku? Nga bie xhanëm?
– Diku andej nga Afrika. – iu përgjigj një tjetër.
– Po Nepali?
– E ku e di unë? Se mos kam bredhur botën…
Ndërkohë cigania thërri:
– Ej gaxhoi, ecni pra se ju ftohet supa. Ecni o milet!
Ndërkohë copëza fjalimesh në gjuhë të huaja nisën të dëgjoheshin nga altoparlanti në gjuhën portugeze, franceze, angleze, gjermane, në gjuhën indiane e të tjera gjuhë të botës marksiste-leniniste. Një potpuri gjuhësh plot thirrje fitimtarësh të shoqëruara me duartrokitje të stuhishme. Dukej se gjithë bota ishte mbledhur në atë sallë dhe brohoriste për udhëheqësin e madh dhe Revolucionin botëror.
Prostitutat merrnin supën pa fjalë thua se të ishin mësuar tashmë me jetën e tyre spartane.
Pas pak ra nata. Çuditërisht ishte ngrohtë. Kur u errësua mirë një grusht xixëllonjash kishin kapërcyer telat me gjemba duke u endur dhe iu afruar kapanonit për të shkuar pastaj në anë tjetër, tej telave, në fushat e pamata që shtriheshin gjer në fund të horizontit.
I habitur nga shfaqja e papritur e tyre, Blendi zgjati dorën dhe kapi një nga xixëllonjat. E mbajti në dorë. Djaloshi bukurosh iu afrua dhe shikonte xixëllonjën duke lëshuar ca pasthirrma të çuditshme gëzimi. Pastaj Blendi e lëshoi dhe xixëllonja vazhdoi rrugën për tu bashkuar me të tjerat.
Tashmë altoparlanti qëndronte i heshtur, i vetmuar në errësirën e asaj nate që bëhej akoma më e zezë. Kur hyri në kapanon pamja e asaj salle iu duk nga më piktoresket. Disa nga prostitutat ishin pothuaj gjysmë të xhveshura. Në mes një nga ciganet kërcente dhe dy të tjera rrihnin shuplakat duke e shoqëruar me këngën e Xhixhilesë:
«Xhixhile moj xhixhile, sa e mira që më je/ Tarnana e tarnane!… hopa! …»
Të tjerë ishin shtrirë të trishtë. Blendi shkoi drejt krevatit të tij duke ndezur një cigare kur ndërkohë një burrë pesëdhjetë vjeçar iu afrua në mënyrë mjaft timide.
– Quhem Gaqo! – i tha tjetri, – ke një cigare?
Blendi nxorri paketën dhe kapi një nga cigaret e fundit.
– Rrofsh, – tha tjetri dhe e ndezi duke ndjerë një lloj lehtësimi. Pastaj psherëtiu thellë.
– Kur më morën, nga nxitimi e harrova paketën! – u shfajësua ai.
– Pse të morën? – e pyeti Blendi.
– Ja ashtu… – dhe ai nuk guxoi të vazhdonte.
– Si ashtu?
– Oh, është histori e gjatë. Dikur kam qenë në burg por tani sa herë kujtohen, më thërresin në polici. Nuk e kuptoj pse. Unë jam i kujdesshëm.
– Me se merresh?
– Dekorator… Kam mbaruar studimet në Budapest për piktor por kur u ktheva në Shqipëri e pata të vështirë. Gjithçka mori të tatëpjetën kur më kapën me një djalë i ri.
Blendi e vështroi një çast ashtu kokëulur e shpirtvrarë. I erdhi keq sepse ai burrë kishte një pamje paqësore.
– Atje në Hungari nuk e kishin problem këtë punë… e habitshme. Ndërsa këtu është tmerr, të nxjerrin dhe gërmazin. Ç’të bëj unë i shkreti?!
– Edhe ty për këtë? – iu kthye papritmas Blendit.
– Jo… më kanë marrë gabimisht. – ia ktheu ai. – Do jenë ngatërruar por këta as të dëgjojnë. Janë bërë si të shkalluar.
Tutje ende kërcehej. Prostitutat vazhdonin me bisedat e tyre të zakonshme tymosnin dheflisnin për histori dashurish, aventura, bredhje, dehje, rrahje. Ishte bota e tyre.
Gaqo psherëtiu dhe u shtri duke i bërë një shenjë të çuditshme me dorë, të cilën ai nuk e kuptoi. E pa me keqardhje. Iu duk fatkeq me historinë e tij. Përse vallë duhej të ndëshkohej kaq shumë? Në fund të fundit ç’të keqe i kishte bërë pushtetit? Ai nuk ishte ngritur kundër tij, nuk kishte thirrur për përmbysje të pushtetit, nuk e kishte sharë…. I erdhi keq dhe ajo formë e errët, pranë shtratit të tij, ai trup që rëndonte zi, kishte në vetvete diçka ogurzezë. Dukej se më së fundi ishte dorëzuar, se e kishte lënë vetveten në dorë të ndëshkimit, si një prehë e lehtë për ta zhdukur, për ta vrarë.
Blendi doli tek dritarja duke vështruar atë qiell që çuditërisht kishte marrë një ngjyrë të bukur blu. Gjithçka përtej dukej paqësore dhe e dlirë si vetë pafajësia. Psherëtiu dhe pas pak u kthye drejt shtratit me shpresë se kjo gjë do të mbaronte shpejt. Ashtu i veshur, hodhi mbi vete batanijen dhe mbylli sytë edhe pse prostitutat vazhdonin me historitë e tyre. Mbuloi kokën që të mos dëgjonte. Ndjehej i vdekur nga lodhja. Endërronte…
Çudi, ç’donte aty shtrirë me «kurvën» kaçurelse, shtrirë në të njëjtin shtrat ku me gjoksin përjashta ajo i fuste dorën poshtë duke qeshur dhe duke I kafshuar lehtë cepat e veshëve. – Kush je ti? – e pyeti ai. – Jam Cirçja që ka rënë në dashuri me ty… Papritmas pa derën e kapanonit që u hap duke pikasur të dashurën e tij që po vinte drejt tyre gjithë tërfullimë. «Vera, më beso, s’kam asgjë me këtë… nuk di as unë si u gjenda këtu me gjithë këto prostituta… Kongresi. Dëgjomë! – Nuk të dëgjoj fare! – u përgjegj ajo. – Kurrë nuk e kisha menduar se do të katandiseshe deri këtu. Kjo është e tmerrshme. Për mua gjithçka ka marrë fund…» Dhe ajo u kthye dhe iku përsëri si furtunë.
Ishte e qeshura e prostitutave që e zgjoi. Ishte mbushur në djersë. Hodhi sytë përreth dhe ndjeu menjëherë se ajo heshtje e madhe që ra pas pak gjithçka e bënte më enigmatike : drurët e krevateve, portën e madhe të lënë hapur, qiellin dhe atë hënë të varur që tashmë po zhytej në një re të dendur e kërcënuese.
* * *
Të nesërmen në mëngjes ishte altoparlanti që e zgjoi. Tutje dëgjohej një këngë për xhamat e Kavajës. U habit një çast duke pyetur se ç’lidhje kishte Kongresi me xhamat e Kavajës. Ndoshta nga inagurimi i disa ditëve më parë i fabrikës së xhamave në qytetin e Kavajës. Megjithatë zëri i këngëtares ishte i ëmbël dhe kënga e bukur :
«Pajën qëndisnin dikur nonat tona/ Mbyllur katër mureve të shtëpisë /Më shumë dritare ne do kemi / ndaj prodhojmë ne xhoma papushim/»…
Qeshi me vete dhe u ngrit. Ishte një e qeshur e hidhur. Tutje pa një nga prostitutat që po këndonte dhe ajo të njëjtën këngë. Më larg, tek banjo natyrore e oborrit ngritur me disa dërrasa rrotull një grope të madhe, prostitutat mbanin rradhën. Një nga to grindej me një tjetër që shtrëngonte këmbët e nuk duronte.
– Po ho mi goca, jepini se marum! – ngriti zërin ajo e pasuar nga të qeshurat.
Pas pak nga altoparlanti u dëgjua zëri i njohur tashmë i gazetarit të Radio Tiranës:
«Sot paradite, në aeroportin e Rinasit, delegacionet e huaja që kishin ardhur të merrnin pjesë në punimet e Kongresit, u përcollën nga anëtarët e Byrosë Politike dhe të Komitetit Qëndror të Partisë. Krahas flamujve të kuq, një parullë e madhe zbukuronte aeroportin me parrullën «Rroftë internacionalizmi proletar! «Gjithnjë në fitore të reja!…», «Proletarë të të gjithë vendeve, bashkohuni!»
Blendi ecte pa ditur ç’të bënte. Papritur ndaloi dhe pasi mendoi një çast u nis drejt e tek zyra e kapterit. Ai ishte atje, me këmbën mbi tavolinë tek pinte një gotë rakie me ushtarin e vogël.
– Shoku kapterr… ç’do bëhet me ne?
Kapterri u ngrit me inat duke i thënë:
– Po ti ç’mut do këtu?
– Delegacionet kanë ikur… akoma do rrijmë këtu?
– Presim urdhër nga Tirana, por bëj kujdes dhe qepe gojën! Dije se s’të lemë të na përhapësh panik këtu… është diktatura e proletariatit!…Apo ke qef një agjitacion e propaganda.
Blendi e vështroi egër, shfryu dhe u tërhoq duke përplasur derën. Tutje prostitutat vazhdonin me avazin e tyre sikur të kishin ardhur për pushime dhe jot ë mbyllura në atë lloj burgu në natyrë. Tashmë e dinin se shumë shpejt do të ktheheshin në Tiranë.
Nxorri paketën dhe ndezi cigaren e fundit. Shkonte dhe vinte nëpër oborr duke menduar gjithnjë se ç’bëhej në shtëpi dhe në punën e tij. Sigurisht do jenë shqetësuar, – mendoi ai… Kështu pa lajmëruar?… Kushedi çdo thonë! Vallë më kanë kërkuar? Po nëna?… Një vëlla e kishte në Kombinatin Metalurgjik të Elbasanit. Padyshim që tani e kërkonin, po ku? Kujt mund ti shkonte mendja se e kishin sjellë mes këtyre fushave të shkreta dhe të xhveshura për shkak të kënetës që dikur mbulonte përreth gjithçka.
Duke qëndruar kështu në heshtje papritur vuri re kapterrin që i bëri shenjë njërës prej prostitutave të paraqitej tek ai. Kur ajo iu afrua kapterrit barkaluq, ai i bëri shenjë të hynte brenda. Pastaj hodhi një vështrim nga turma se mos e shikonte njeri dhe pasi i tha diçka ushtarit, hyri brenda.
Ushtari vigjëlonte I bindur nga urdhërat e tij. S’kaloi shumë kohë dhe ja ku një turmë prej 6-7 ushtarësh u shfaq tek telat me gjemba. Ishin të repartit ushtarak që ndodhej jo larg që andej. Ishte më tepër një lloj turme, ngjyrë kaki, me kapelet e hequra dhe xhaketat e hapura Në fillim po shikonin të habitur dhe të qeshur nga prostitutat. Pastaj nisën tu flasin dhe tu fërshellejnë. Prania e ushtarëve sikur i bëri akoma më entusiazte prostitutat. Filluan të afrohen dhe ato, duke lëshuar pasthirma të lehta, duke treguar me duar dhe folur me të qeshur. Vetëm telat i pengonin. Blendi vështronte dhe ajo pamje iu duk vërtet e habitshme si në ndonjë film nga ato që kishte parë në Tele-Norba. Ushtarë të uritur për seks dhe prostituta. Nga u shfaqën kështu? – mendoi ai. “Ç’ogur për këta të rinj!” qeshi më në fund. Tutje ushtarët zgjasnin duart nga telat, ngacmonin, qeshnin, Aida u luante gjuhën ndërsa Izaura u shkelte syrin për ti joshur. Esmeralda i ishte afruar njërit duke i thënë:
– Ku je o shpirto!
Shpejt, kjo zhurmë qëp o dëgjohej nga gardhet e tërhoqi kapterrin, i cili u shfaq menjëherë tek dera e zyrës duke shtrënguar rripin e pantallonave. I habitur nga prania e ushtarëve thirri menjëherë:
– Ej ju, ç’doni këtu… largohuni! Ç’kujtoni ju se u bë deti kos?… Nuk jeni në Amerikë këtu! Largohuni!…
Ushtarët s’dinin ç’të bënin. Të rrinin?… Kapterri u afrua drejt tyre.
– Shiko se ju njoh mirë kush jeni. – u hakërrua ai.
Të heshtur, ushtarët rregulluan disi unifrmën dhe filluan të largohen duke përshëndetur prostitutat që sapo kishin njohur.
Orët kalonin dhe aty nga pasditja vonë dy kamionët u shfaqën përsëri, çka u pritën me thirrje e duartrokitje nga «vajzat e gëzimit». Ngado fytyra të qeshuara, përqafime, urime për lirinë. Kamionët ndaluan dhe i mbajtën motorrat ndezur. Kapterri doli menjëherë dhe hapi derën. Vetëm atëherë Blendi dalloi qartë civilin e Sigurimit si dhe policin që e kishin marrë dy netë me parë. Diçka folën mes tyre dhe kapterri u drejtua nga prostitutat:
– Ej goca, lërini llafet dhe bëhuni gati, shpejt! Do ktheheni në Tiranë!
Një urra shpërtheu nga cepi i kapanonit ku ishin mbledhur ciganet.
– Më së fundi! – pëshpëriti Tanka duke parë nga Blendi.
– Hajde, ju, tunduni… ç’prisni! – iu drejtua kapterri.
Të gjithë u nisën menjëherë drejt kapanonit për të marrë ndonjë plaçkë që kishin lënë dhe dolën duke iu drejtuar kamionëve. Shumë nga prostitutat i dërgonin kapterrit me të tallur puthje të panumurta. Blendi dhe Shpresa u ngjitën lart. Dhjetë minuta më vonë kamionët u nisën duke lënë tek dera kapterin dhe ushtarin me armë.
Përsëri rruga e asfaltuar, plepat anash rrugës, të qeshurat në kamionë dhe peizazhet e natyrës që u shfaqeshin përpara. Tashmë mushamanë e kishin ngritur dhe gëzimi u shihej të gjithëve në fytyrë. Dhe vetë natyra dukej se po i përshëndeste me atë qiell të kaltër. Kaluan nga plazhi i Shkozetit, morën rrugën me plepa të Ndroqit, ndoqën anash kodrinat mbushur me parulla e banderola dhe më së fund ja ku tutje u shfaq periferia e Tiranës që sapo fillonte. Pas pak kamionët ndaluan. Kishte rënë nata. Të gjithë u habitën me këtë ndalesë. Tek cepi i karrocerisë ata panë Sigurimsin vetull zi, i cili u tha prerë.
– Tani zbrisni të gjithë!
– Ç’ne të zbresim? Pse? – pyetën disa nga prostitutat.
– Ua mi goca, ç’bohet kshtu? – thirri një tjetër.
– Zbrisni ju them dhe mos e zgjatni!… Apo doni tu kthej prapë atje… Fundurina! Thoni faleminderit atij të Madhit se të ishte për mua ju kisha fshirë nga faqja e dheut!
– Ua, po ç’të kena bo o shefo! Ne me bukë e ti me gur!
Prostitutat nisën të zbresin. Po kështu dhe ata pede që ishin aty bashkë me Blendin.
– Tani merrni rrugën dhe shkoni ku të doni! – qeshi Sigurimsi, – ja ku i keni varrezat!
Kishin ndalur vërtet buzë rrugës, atje ku dhe një rrugë e ngushtë ngjitej drejt kodrës së varrezave. Dy kamionët u nisën përsëri gjithë zhurmë duke i lënë ata të habitur.
– Po këta, pse na lanë këtu? – pyeti Tanka bukuroshe.
– Ku jemi kështu? – pyeti Shpresa.
– Tek varrezat, – shtoi «nona» e supës, – nuk e dëgjuat?
– E pse?
– Sepse…
– Ç’punë kemi me varrezat, – vazhdoi Gaqo.
– Hajde merr gjithë këtë rrugë tani! – tha «kurva» kaçurrelse, e cila ngriti cicat dhe bëri përpara pa e bërë të gjatë. Pas saj dhe të tjerat. Karvani i çuditshëm i atyre njerëzve u nis.
Një turmë e habitshme po hynte atë natë në kryeqytet. Askush nuk mund ta mendonte se cilët ishin dhe nga vinin ashtu, me sytë e bufatur. E megjithatë një lloj gëzimi u ndjehej në fytyra meqë tashmë po ktheheshin në qytetin e tyre. Njëra nga to këndonte përsëri këngën e Xhixhilesë. Ndonjë kalimtar i rrallë që kalonte me siguri do e kuptonte se nga lëvizjet, të qeshurat dhe veshjet e tyre disa mes tyre ishin prostituta. Tani po kalonin Kombinatin Tekstil Stalin dhe të gjithë hodhën sytë një çast nga statuja. Nën atë dritë të zbehtë statuja kishte marrë një pamje të frikshme. Ishte gjithnjë aty si një rojtar e mbrojtës i devotshëm i stalinizmit në kryeqytetin shqiptar.
Duke ecur ashtu Blendi mendoi një çast të kthehej nga puna, por ashtu siç ishte, pas një çasti vendosi të vazhdojë. Jo, më mirë të shkonte të shihte se ç’bëhej nga shtëpia. Banderolat dhe parullat për Kongresin ishin ende të varura. Ishte kohë festive në një yqtet pothuaj të boshatisur port ë mbushur veç me flamuj e pankarta. Marshi i tyre i çuditshëm drejt zemrës së qytetit kishte filluar… Ata qytetarë që i shikonin ashtu të grupuar por jo në rresht nuk mund ta mendonin se ç’kishte ndodhur me ta dhe nga vinin ashtu bashkë, të zhurmshëm dhe të lumtur. Tek « 21 dhjetori », kryqëzimi me emrin historik stalinian, para se të ndaheshin Tanka iu hodh Blendit në qafë. Ishte një përqafim ndryshe, shumë paqësor dhe i dhëmbshur.
Sapo ishin ndarë me turmën dhe Blendi me Shpresën vazhdonin rrugën. Ai e vuri re se ajo ecte ngadalë, në heshtje dhe e përhumbur gjithnjë në dhimbjen e saj.
– Shpëtuam me kaq, – theu heshtjen ai me një lloj gëzimi.
Ajo e vështroi dhe i qeshi hidhur.
– Vërtet shpëtuam ?… Nuk e besoj. Blendi, është e pamundur të jetosh në këtë vend… Jeta ime s’ka më kuptim.
– Shpresa…
Por ajo e vështroi sërish me atë vështrimin e saj të vrarë.
Jeta s’do të jetë kështu përfundimisht, – nxitoi ta ngushëllonte ai. – Një ditë ajo do të ndryshojë.
– Vërtet? – tha ajo me një buzëqeshje të lehtë dhe therrëse.
Tek kryqëzimi i rrugës së Durrësit u ndalën. Duhej të ndaheshin. Ai iu afrua, e vështroi një çast të gjatë dhe ashtu në heshtje e përqafoi.
– Ti e di tashmë se ku banoj. Eja një ditë. Vera do gëzohet po të të njihte… ne jemi kaq afër?!
Vetëm atë çast, tek po largohej, ai vështroi sytë e saj të njomur që shndrisnin nën dritën e zbehtë të neonit. E megjithatë, fytyra i kishte marrë një tjetër dritë.mbajti një çast të gjatë në krahë si të ishte dikush i familjes, si të donte ti jepte zemër.
– Pse jo, – pëshpëriti ajo… – do vij!
– Më ke dhënë fjalën, – shtoi ai duke u larguar.
Ajo ngriti dorën dhe e përshëndeti e lumtur.
Ishte vonë dhe Blendi tashmë nxitonte me një lumturi të fshehur po hynte në rrugicën ku tutje ndodhej shtëpia e tij. U gëzua kur pa dritën e hapur të dritares që ngrihej veç dhjetë centimetra nga dhoma poshtë bodrumit. Ecte i lumtur me ndjesinë se kishte shpëtuar nga një zhdukje, shpërngulje, nga një burg i mundshëm. “Fundërrinat”, basifondet, pëshpëriti me vete duke përsëritur atë thënie gjithë urrejtje të kapterrit. Kush vallë ishin fundërrinat?… Ajo turmë e paqtë njerëzore që donte të jetonte e paqtë, si gjithë të tjerët, apo ata njerëz të egër që ishin gati të shtypnin dhe të zhduknin këdo?… Duke menduar kështu humbi në errësirën e thellë të oborrit me sytë tek ajo dritëz e vogël që iu shfaq si një lloj mrekullie, s’dihej nga kush, me ndriçimin e bukur të një bote tjetër…