Ftesa

FTESA

– Të thashë i dashur, s’mund ta lija vetëm…

Ndërkohë me telefonin në dorë ajo po dilte nga spitali kur zhurma e një makine që po kalonte e bëri të padëgjueshme vazhdimin e bisedës.

– Si?

– Ah, po… gjendja sa vjen dhe rëndohet!… Mirë, në darkë atëherë!

Ajo qëndroi një çast e heshtur me sytë e mbyllur dhe të ngritur lart atij qielli gri që ndërkohë po errësohej.

Mbylli telefonin, psherëtiu dhe nxitoi. Ishte vonë.

Atin e saj sapo e kishte lënë aty, në atë dhomë me dritë të bardhë neoni, me tubat që i zgjateshin nëpër krahë dhe në bark si dhe oksigjenin që e merrte herë pas here. Me siguri nuk flinte. Priste në errësirë ditën e nesërme, agun. Edhe një ditë… Megjithatë sa herë ajo shkonte, ai përpiqej të tregohej ndryshe. Në fakt ardhja e saj sikur e sillte në jetë, e bënte të gëzuar, të harronte dhimbjet, të ishte në humor, në një botë tjetër. Donte ti jetonte bukur dhe ato ditë që i kishin mbetur. Ishte bërë si një lloj filozofi.

Shpejt nisi të binte një shi i imët dhe freskia e shiut Anën sikur e solli në një gjendje tjetër, ndryshe nga hija e rëndë dhe e zymtë e spitalit. Pranvera sapo kishte hyrë.

– Shko tani, shko! – dëgjonte ende zërin e tij të butë dhe të ëmbël, atje, shtrirë përballë saj dhe fatit të tij. – Sot është e djelë, ç’deshe që erdhe… të kishe dalë me Tonin!

– Babushi im i dashur! – i kishte pëshpëritur ajo dhe i kishte puthur sytë.

Kishte tre muaj që vuante nga ai kancer agresiv dhe i menjëhershëm në veshka që tashmë e kishte venë poshtë. Ishte shfaqur papritur, pa u ndjerë, tinazi dhe tani ishte në fazën e fundit. Mjeku i kishte folur Anës gjatë se tani përveç morfinës s’kishin çfarë ti bënin tjetër, duhej vetëm ti qetësonin dhimbjet.

– Megjithatë ai është i habitshëm! – kishte shtuar ai. – Tepër optimist dhe me humor! Të rrallë janë këta pacientë… Shpesh njerëzit dorëzohen dhe vuajnë në një depression apo trisht të madh.

– Edhe sa mund të zgjasë doktor? – e kishte pyetur ajo.

– Tani mund të ndodh në çdo çast, me ditë, me javë, por jo me muaj. Eshtë zemra e fortë që po e mban. Më vjen keq për të se është një burrë shumë simpatik. Kam parë disa nga filmat e tij Skenarist me talent.

Gjithë ato kohë të spitalit ai shkruante. Kishte një skenar në duar dhe donte ta mbaronte. Madje kësaj rradhe donte ta realizonte vetë, pasi ishte një skenar veç me tre aktorë, një dramë psikologjike. Shpesh nëpër fletët e tij ai skiconte aktorët, marrëdhëniet mes tyre, dekorin, nëse ishin plane të afërta apo në një plan “amerikan” siç e quanin filmimin e një personazhi nga mesi e lart.

– Ti je shumë i sëmurë, si mund të merresh me film? – i kishte thënë një ditë ajo.

– Kush të tha? Mikelanxhelo Antonioni ishte tepër i sëmurë dhe gjithë filmin e xhiroi ulur në karrige i ndihmuar nga asistentët e tij. Dhe ishte një nga filmat e tij më të bukur.

Ai ndaloi një çast dhe mori frymë thellë dhe duke qeshur vazhdoi:

– Sigurisht, unë nuk jam Antonioni, por këtë mund ta bëj. Të paktën ta përfundoj si skenar pastaj shohim e bëjmë…

Ndërkohë ajo mori vazon me lule dhe shkoi ti ndrronte ujin. Kur u kthye ai kishte mbyllur sytë.

– Baba…

Por ai nuk i lëvizi qepallat. Si duket donte që ajo të ikte. Gjithë këto kohë ajo shkëputej shpesh nga puna e saj dhe kjo po vazhdonte.

Pas pak ndjeu buzët e saj mbi ballë dhe ajo u largua duke lënë pas aromën e parfumit të saj. Vetëm kur dëgjoi derën që u mbyll ai hapi sytë. Një dritë e bardhë vinte nga dritarja. Sa e bukur është drita natyrale, mendoi. Vitet e fundit kishte qef ti lexonte romanet në dritën e diellit. Drita e abazhurit e lodhte. Ulej në stolin e lulishtes diku pranë dhe lexonte. Kështu mund të dëgjonte dhe zogjtë. Jeta rridhte në ritmin e vet të zakonshëm.

Pas pak zgjati dorën dhe tërhoqi nga sirtari i komodinës një libër që ia kishte sjellë një ditë më parë një shoku i tij regjisor. Ishte «Endrrat» e Fellinit. Ishte në italisht. Libri jo vetëm e kishte befasuar por dhe e kishte bërë kureshtar për botën e ëndrrave. Dhe ëndrrat tani i kishte jo të pakta. Ndryshe nga Fellini apo romancierë të tjerë, ai asnjëherë nuk kishte shkruar për ëndrrat. Ndoshta se i ishte dukur absurde të shkruante për to. Por në fakt, mendoi se ato gjithnjë e kishin një shkak, diçka të subkoshiencës personale. Ishin si një lloj thirrje e heshtur. Kishin një simbol. Çdo ëndërr dukej se shkaktohej ose nga një ngazëllim i madh ose nga një vuajtje, frikë, dyshim, brengë apo dëshirë që e pamundur të realizohej. Madje gjithë ëndrrat Fellini i kishte shoqëruar me vizatimet e tij në guash, çka i bënte akoma më interesante dhe të qarta. Ishte Fellini… Megjithatë tani ai s’kishte asgjë të bukur të ëndërronte. I dukej se i kishte lënë pas të gjitha ëndrrat, i kishin humbur, ishin larguar si flutura të trembura… një qiell fluturash. Eshtë bukur të ëndërrosh, mendoi. Madje kjo ndoshta është gjëja më e habitshme e njeriut: të ëndërrosh! Por ah, tani për të ishte e pamundur të ëndërronte. Tani ishte në një përballje të vazhdueshme me vdekjen që priste ta shikonte, pa frikë. E dinte…

Në mbrëmje vonë kishte dhimbje. Infermierja erdhi për ti vënë një doze morfine. Ajo shkoi të mbyllte dritaren por ai i pëshpëriti…

– Lëre hapur të lutem. Kam dëshirë të shohë qiellin.

Infermierja u çudit dhe vështroi nga qielli. Ishte vërtet një qiell i bukur me Kashtën e Kumtrit që shndriste nga një mori yjesh, me një dritë qumështi. Në aparatin e tij vuri të dëgjonte muzikë. Kishte qef të dëgjonte një Mozart. E pëlqente shumë, atë dhe Sarabandën e Schubert. Madje i harronte të gjitha dhimbjet kur e dëgjonte. Dy netë më parë i kishte thënë vajzës: “Dua të më vesh një Mozart kur të vdes! Ajo e kishte përqafuar dhe një pikë loti i kishte shkarë.

– Ç’thua kështu baba! – kishte shtuar ajo.

Po, ishte një qiell plot yje dhe nuk e kuptoi pse atë çast kujtoi nënën e tij. Nënën e vdekur shumë vite më parë nga alzajmeri. Nuk kishte besuar asnjëherë se njerëzit shkojnë si ëngjëjt nëpër qiell… Iu shfaq sërish atje, në divanin e shtëpisë, me flokët e saj të bardhë e të gjatë si në kohën e nusërisë. Kohët e fundit kur hynte në shtëpi ajo e pyeste: “Kur do të vijë Hektori?”… – “Po unë këtu jam mama!”… – i përgjigjej ai. Ajo e shikonte me dyshim dhe zgjaste dorën, i prekte sytë, ballin, buzët. Pastaj e afronte nga vetja dhe i merrte erë. Më në fund e kuptonte që ishte ai. Mërmëriste me vete dhe pastaj dy pika lot i rrëshqinin mbi faqe. Një herë tjetër e kishte pyetur: “Ku jemi këtu?” – “Në shtëpi mama”, – ia ishte kthyer ai. Ajo vështronte dhomën pa kuptuar se ku ishte. – “E shikon sahatin e vjetër? Shiko si tundet penduli. Eshtë sahati i babait tënd. Të kujtohet?” Dhe ajo rrinte duke e dëgjuar me kureshtje. Ndoshta ai tingull e ngushëllonte. Mërmëriste përsëri dhe mbyllte sytë. Donte ta dëgjonte gjatë atë pendul që e kishte shoqëruar gjithë jetën e saj, lindjen e Hektorit, martesën e tij, vetminë e saj, vdekjen e të shoqit dhe kohën, kohën që shkonte heshturazi në një trisht të madh.

Kur Ana hyri në shtëpi nëna ishte aty. Ajo e dinte që Ana kishte qenë në spital por nuk e pyeti. Vetëm u vështruan sy më sy. E dinte që ishte fundi i tij. E habitshme, mendoi Ana. Prindërit e mi kanë dymbëdhjetë vjet që janë ndarë dhe urrejtja mes tyre vazhdon. Të paktën jo nëna, gruaja. Eshtë ajo që e urren. Ai thjesht nuk e do më. Po, kështu e mbante mend fëmijërinë e saj. Kur ata ziheshin, jo rrallë shkonte nga dhoma e vogël, ulej poshtë këmbëve të krevatit, mbulonte kokën me duar që mos të dëgjonte dhe qante. Kur i ati e gjente e puthte dhe e puthte gjersa ajo të pushonte… Oh, ç’kohë! E shqetësonte kjo lloj urrejtje por kështu ndodhte në Shqipëri. Ndarja sillte gjithnjë një urrejtje të madhe për njëri-tjetrin. Familjet e tyre nuk flisnin më kur ndesheshin në rrugë. Një armiqësi e madhe nderej mbi ta, si një re e zezë, mendoi ajo. Askush nga prindërit nuk mendonte sesa e rëndë ishte kjo për fëmijët. Madje u zhduknin fotografitë, ua grisnin para syve dhe skena të çuditshme zënkash linin gjurmë në jetën e tyre. Ndonjëhere duhej ta fshihte se kishte qenë me atin e saj. Kështu dhe ajo njohu se ç’ishte gënjeshtra. Po ne, pse duhej të dëgjonim sharjet, mallkimet. O Zot! Iu shfaq ajo mbrëmje kur e ëma i ishte afruar sobës, e kishte hapur dhe digjte fotografitë. Mbante mend një fotografi të madhe që e kishte marrë dhe e kishte flakur brenda. Pikasi fotografinë e të atit që u mblodh dhe flaka e përpiu. Ajo klithi dhe vrapoi menjëherë nga dhoma… E tmerrshme!

Ana shpresonte se tashmë të rinjtë në jetën e tyre të ardhshme bashkëshortore nuk do ta përjetonin më peshën e rëndë dhe dramatike të ndarjeve që ndonjëherë ishin tragjike. Perëndimi kishte kohë që e kishte zgjidhur këtë problem. Madje ndodhte që në datëlindjet e fëmijëve burri apo gruaja e ndarë të shfaqej me partnerin e tyre dhe gjithçka të gëzohej së bashku që fëmijët të gëzonin të dy dashuritë. Kur nëna i shante të atin ajo mbyllte veshët dhe largohej menjëherë nga dhoma tjetër. Nuk donte ta dëgjonte dhe nuk e besonte më për gjithçka thoshte. Megjithatë ishte nëna e saj. Në buzë kishte ende aromën e qumështit të saj. Kur ishte sëmurë ajo i gjendej mbi kokë. E megjithatë ajo kërkonte atin e saj, Hektorin, që shpesh i shfaqej në ëndërr sikur vinte në mbrëmje, hapte derën dhe duke hyrë thoshte: – U ktheva!

Por ai nuk u kthye më. Dhe ajo u mësua me idenë se kthimi i tij ishte një iluzion, se ai s’do të kthehej më kurrë.

Në mbrëmje ra vonë të flinte. Toni do të nisej të nesërmen në jug me një ekspeditë dhe do qëndronte një javë për restaurimin e dy monumenteve të kulturës. Pra gjithë javën e kishte të lirë pasditen dhe mbrëmjen. Megjithatë atë çast ndjente një gjendje ankthi. Hapi dritaren dhe duke vështruar tutje dritat e qytetit u mbush me frymë.

“Vallë dhe sa do të vazhdojë kalvari i babait, ditë, javë?” – mendoi, duke kujtuar fjalët e doktorit. Iu shfaq përsëri i ati, infermieret që shihnin elekrokardiogramën, që i masnin pulsin, duke dëgjuar kështu zhurmën karaktristike të pulsimit të zemrës në aparatin sipër tij. Një ditë më parë kishte pikasur në komedinë se ai kishte vendosur disa zarfa.

– Përse i ke këto? – kishte thënë kureshtare ajo.

– Do të them kur të vish rradhës tjetër. Më ka mbetur dhe një, – qeshi ai.

“Kushedi kujt po i shkruan”, mendoi ajo… Po çfarë?

E vështroi gjatë. Me sa dukej donte të flinte. Iu kujtua kur ishte e vogël dhe i ati e kishte marrë në bregdet. Nuk e mbante mend se ku pikërisht. Ishte ende e vogël, ndoshta 4-5 vjeçare, por ishte nga të rrallat kujtime që kujtotne nga fëmijëria. Shfaqja e detit kishte qenë një e papritur e madhe, e frikshme dhe e bukur njëkohësisht.

Ndërkohë Hektori lëvizi. Hapi sytë dhe vështroi nga ajo.

– Të kujtohet baba?

– Çfarë?

– Deti kur më cove për herë të parë dhe doje të më fusje këmbët. Ku ishim atëherë?

– Ah, po, ishim në Vlorë. Ishte hera e parë që shkoje në breg të detit. Ti kishe frikë ndërsa unë qeshja.

– Mbaj mend që ti u zhyte dhe unë u tmerrova… nisa të të thërras por ti s’po dilje. Kujtova se po të humbja përgjithmonë. Kur papritur ti dole dhe unë fillova të rrah duart. Sa e lumtur isha! Po kujtova se të humba… Ah babushi im.

– Unë do të zhytem sërish… do të humb në ujrat e kaltra dhe e di që ti do më presësh gjithnjë në breg!

Ana psherëtiu.

– Shko tani, u bë vonë, – foli i ati.

Kur Ana shkoi ai u kthye në anën tjetër, me sytë nga dritarja. Ishte një qiell flu, pa ngjyrë, me një qiell gri. Mbylli sytë. Iu kujtua vetja, fëmijë, hipur në muret e kinemasë verore “17 nëntori” ku shihte filmat. Filmi për të ishte një mister më vete, diçka magjike që e përpinte të tërin. Kur kthehej vonë nga shfaqja e séancës së fundit, nëna gjithnjë i bërtiste.

Mori frymë thellë dhe mendoi: Ç’kohë e bukur… Iu kujtuan copëza filmi, dialogje në gjuhën italisht apo frëngjisht që nuk i kuptonte,Lufta e Trojës, vrasja e Hektorit, Helena, aktorët e dashuruar, britmat që lëshonin njerëzit kur ata putheshin… Gjithçka ishte magjike. Madje atëherë kishte dhe një koleksion me copëzat e filmave të ndryshëm me fytyrat e aktorëve që projeksionisti i hidhte kur filmat këputeshin dhe ai duhej ti ngjiste që të vazhdonte shfaqjet. Pastaj iu shfaq ai zjarr që ra në kinema, një natë të vonë, njerëzit që dilnin me nxitim dhe shpërthimi i kabinës së projeksionistit. Dikush e kishte larguar me forcë dhe ai ia kishte mbathur në shtëpi. Filmi, kinemaja… Dashuria e tij.

Kur u dashurua, shpesh shkonte në kinema. I ndiqte të gjitha filmat e rinj. Papritur duke ndjekur këto imazhe, atje në shtrat, Hektori pa vetveten ulur në karrige tek kthente kokën dhe në vend që të ishte gruaja, ishte një fytyrë tjetër, e dashura e tij. Por çuditërisht fytyra e asaj gruaje ndryshoi, ishte dikush tjetër, e dashura e tij që pështeste kokën në supin e tij…

Të nesërmen pas punës Ana mori autobuzin dhe u shfaq përsëri në dhomën e tij të katit të tretë. Infermieret sapo e kishin ndrruar dhe po zëvendësonin solucionet. Ai kishte mbyllur sytë por aroma e parfumit të saj sikur e zgjoi. Buzëqeshi dhe kërkoi të ngrihej disi.

– Mos lëviz, ja afrohem unë, – dhe ajo u ul pranë tij.

Ai ngriti dorën dhe i bëri shenjë nga letrat.

– Merri, janë vetëm për tu postuar.

– Po çfarë janë në fakt?

– Letra, përshëndetje, qeshi ai… doja ti dërgoja para se të largohesha nga kjo botë.

Ajo i zgjati dorën dhe duke qeshur i përkedheli faqet.

– Dëgjo Ana… ti tani do ndërtosh jetën tënde. Fatkeqësisht unë nuk do ti njoh fëmijët e tu, edhe pse jo rrallë imagjinoj fëmijët tuaj që herë të ngjajnë ty e herë Tonit… I shikoj nëpër gjumë. Endrra të çuditëshme, fytyra të qeshura, lëndina të blerta dhe shumë diell… Por jeta ime shkoi ndryshe. Të paktën të kisha ty, kisha artin, filmin, një pasion që i dhashë gjithë forcat e mia dhe jam i lumtur për këtë. Të paktën bëra diçka në këtë jetë.

Ai heshti një çast dhe mori frymë thellë. Tashmë merrte frymë me vështirësi. Ana e kuptoi se donte ti thoshte diçka por ai veç mërmëriti dhe u duk se hoqi dorë.

– Thuamë baba, çfarë?

Ai ngriti sytë dhe e pa me dashuri.

– Mos u habit. Këto letra janë letra përshëndetje për tre të dashurat e jetës time.

E çuditur nga kjo e papritur, Ana mbajti frymën një çast. Po kjo tani? Ata kurrë nuk kishin biseduar për jetën e njëri-tjetrit. Ishte hera e parë që i ati i fliste për të dashurat e tij dhe kjo, tani në prag të vdekjes.

– Si kështu?…

– Jeta në art i ka këto.

– Dhe jo vetëm në art, – shtoi ajo me të qeshur. – Kjo është jeta e njeriut!

– Sidoqoftë unë doja ti përshëndesja për herë të fundit. Ndarjet tona nuk kanë qenë fatale, ndryshe me nënën tënde. Me ato jam ndarë paqësisht, ose më mirë të themi se nuk jemi ndarë, se kemi mbetur miq dhe me kujtime të bukura. Thjesht i kemi uruar njëri-tjetrit lumturi. Ishin rrethanat që nuk e bënin të mundur jetën tonë të përbashkët… Pastaj unë nuk doja të martohesha më. Sesi më dukej, sikur do të largohesha nga ty.

– Oh, babush… sa i mirë je!

Ajo e pikasi që buzët e tij u drodhën dhe një lot i rrëshqiti nga syri.

– Mos kështu, – dhe ajo iu afrua dhe e puthi. Ndjeu kripën e lotit të tij të ngrohtë nëpër buzë. Pastaj u drejtua nga ai:

– Po çfarë ju ke shkruar?

– Çfarë mund tu shkruaja? Ato që mund tu thotë një mik i afërt që s’do ta shohin më. Thjesht që i kujtoj me dashuri dhe u uroj jetë të gjatë.

– Vetëm kaq?

– Ah, jo… u them se dua ti takoj në këto pak ditë që më kanë mbetur. Por meqë janë larg, u kam caktuar datën e 1 qershorit të ardhshëm, në “Bar London”, në mbrëmje… Atje takohesha zakonisht me to.

– Me të tria njëherësh? – e ngacmoi ajo.

– Oh, jo, – qeshi ai…

Ishte e rrallë të dëgjoheshin në korridor të qeshurat e një njeriu që do të vdiste pak ditë më vonë, të qeshurat e një të dënuari. “Kushedi ç’mendojnë infermieret” – mendoi ajo. Ndoshta thonë: “Ja një vdekje e bukur!”

– Kjo ngjan si nëpër filma! – qeshi ajo.

– E tillë është jeta, një film më vete dhe në fund dritat e sallës së kinemasë ndizen dhe njerëzit shkojnë për të riardhur dhe shikuar filma të tjerë. Çdo njeri ka filmin e tij.

Ana i nguli sytë e habitur. Nuk e dinte ende nëse ishte një ide e mirë apo absurde.

Ndërkohë ai tundi kokën dhe shpërtheu me një të qeshur aq sa menjëherë e zuri kolla. Ana i zgjati një gotë ujë. U panë sy më sy dhe qeshën përsëri. Ndërkohë hyri infermierja. Ajo u habit që po qeshnin kaq shumë aq sa dëgjohej në korridor. Qeshi dhe ajo. I ngriti çarçafin, pa solucionin dhe pikasi me keqardhje këmbët e tij tepër të fryra.

– I lëviz dot?

– Me vështirësi… sikur të kem njëqind kilogram në çdo këmbë. Kur isha student isha atlet i garës 200 metra por tani këmbët e mia s’kanë ku shkojnë më. Eshtë stacioni i fundit…

Ajo i shtoi përsëri morfinën dhe ai menjëherë ra në një gjumë të thellë.

Ana qëndroi një çast e vetme, duke parë figurën e tij nën dritën e bardhë të neonit. Vështroi përsëri nga letrat, i mori zarfet në duar dhe pasi e puthi lehtë në ballë, doli.

Koha ishte hapur dhe një diell i kuq shquhej tutje në horizont.

Tri ditë më vonë i ati dha frymën e fundit dhe sigurisht, nëna e saj nuk i erdhi në varrim. Ishte vetëm ajo, Toni, familjarë të tjerë dhe miq të tij të kinemasë, aktrimit.

Pas një jave, një mbrëmje, ajo nxorri zarfat. Nuk e kishte harruar porosinë e të atit. Ishte vonë dhe në heshtje vështroi adresat dhe emrat e atyre tri grave. Kjo histori i dukej e çuditshme, si në një skenë fimi apo komedi. Çdo të thonin mes tyre ato gra që i kishin kaluar të gjashtëdhjetat? Si do të vepronin kur të ndodheshin ballë njëra-tjetrës… Çfarë dinin për historitë e tyre… Po ajo çdo t’u thoshte? Ana as që i njihte, madje vetëm për dy kishte dëgjuar. Për atë që kishte njohur nja dhjetë vjet më parë dhe për një shoqe të tij që jo rrallë e ëma e përmendëte kur binte fjala për Hektorin. Një çast mendoi ti hapte që të lexonte se çfarë u shkruante në të vërtetë por pastaj u tërhoq. Sesi iu duk që po bënte diçka prapa kurrizit të tij ndërkohë që ai tashmë kishte vdekur dhe nuk mund ta shikonte. Ai gjithnjë i kishte besuar. Iu shfaq përsëri fytyra e tij dhe ajo e qeshur në spital që e mbushi atë dhomë me aq gëzim. Jo, nuk i hapi… Megjithatë ai i kishte thënë atë ditë se ishin letra falenderimi, se u thoshte që kishte qenë i lumtur që i kishte njohur dhe se në ato çaste të fundit kishte dëshirë ti shikonte dhe njëherë…

“Ide e habitshme”, mërmëriti me vete. Megjithatë sepse i pëlqente tashmë kjo ide, kishte diçka misterioze, mistike, mirësie, diçka elegante për ta parë jetën si një lloj tregimi, si një histori njerëzore që përsëritet në forma nga më të ndryshme dhe ku e rëndësishme është që këto miqësi, këto dashuri, flirte, aventura, çmendurira të vogla e pa plagë, të kenë lënë pas veç mirësi…

“Ah, babush”… pëshpëriti ajo dhe qeshi përsëri.

Sidoqoftë në zarfa u shkruante për ditën dhe orën e takimit, 1 qershorin. Dhe ashtu i postoi. Hektori, i kishte thënë se njëra jetonte tashmë në Sarandë, tjetra në Tiranë por që tashmëk ishte shkuar në Itali para një viti tek djali i saj që jetonte në Rimini, ndërsa e treta në Selanik ku kishte emigruar që para shtatë vjetëve.

Ditët kalonin të qeta dhe nënës nuk i tha asgjë për letrat e tij. Dhe ajo i duhej që ta shante dhe për më tepër atin e saj të vdekur. Ja, akoma merret me dashnoret!… Vetëm Tonit i tregoi. Atë mbrëmje ishin bashkë në një lokal dhe ajo nisi ti tregojë këtë histori. Ai kishte ngelur gojëhapët.

– Fantastike! – kishte thënë Toni…- çfarë baba i mrekullueshëm. Ja një artist që di ta jetojë jetën por dhe të jetë besnik në miqësitë e tij.

– Ah, të pëlqen ë?

Ai qeshi duke i shtypur majën e hundës siç e kishte zakon:

– Ne jemi ndryshe shpirti im!

Dhe dita erdhi. Tonit i tha se do të shkonte vetëm. Ana nuk i njihte ato gra, përveç asaj që ishte aktore dhe që kishte shkuar në Rimini. Atë të Sarandës dinte që kishte punuar në bibliotekën qëndrore, ndërsa ajo e Selanikut ishte piktore. Një kohë kishte punuar në Kinostudio.

Gjithë ato ditë ishte si në gjemba, si të ishte para një sfide të madhe dhe nga më të habitshmet që ndoshta askujt nuk i kishte ndodhur. Një paradite shkoi nga shtëpia e të atit të mbaronte punë me dokumentat e bankës dhe të pensionit. Ditën që vdiq kishte qenë me nxitim për të zgjedhur kostumin e tij, një kostum blu të errët që i pëlqente shumë si dhe një kollare të bukur. Por tashmë pikasi se në sirtarin e tryezës së tij të punës kishte një zarf. U bë kureshtare dhe e mori ne dorë. Sipër ishte emri i nënës së saj ku ishte shkruar thjesht: Valentinës! U habit. Një letër për ish gruan e tij?! E mori, u ul në kolltuk dhe nisi ta lexonte me ato duar që i dridheshin. Përse vallë e kishte shkruar. Ai gjithnjë i shmangej bisedës për të. Ishte një kapitull i mbyllur, një portë e mbyllur.

“E dashur Vali, niste letrën ai. E di që s’kam ekzistuar për ty gjatë gjithë këtyre viteve apo ndoshta kam ekzistuar si një hije e errët që ishte diku, larg. E di që as të më përcjellësh nuk do të vish. Të kuptoj pasi njoh natyrën tënde. Eshtë një urrejtje që nisi që atë ditë që unë ika nga shtëpia dhe që çdo ditë e çdo muaj shtohej dhe të vinte përposhtë duke i mposhtur gjithë ndjenjat e tua dhe gëzimet tona të përbashkëta. Më vinte keq për ty dhe thoja: Përse kaq shumë urrejtje? Asnjëherë nuk e kam kuptuar. Ndërsa tek unë ndodhi ndryshe. Unë asnjëherë nuk të urreva. Më vinte keq që vuaje por s’mund ta shembja atë mur urrejtjeje që kishe ngritur çka e bëri të pamundur që të paktën të shiheshim, të duheshim ndryshe. Jeta jonë është kaq e shkurtër dhe efemere sa të vjen keq ti kalosh në vuajtje dhe në këtë lloj cfilitje por mjerisht gjithnjë kujtohemi vonë. Në thellësi tije një njeri i mirë. E njoh mirësinë tënde, dashurinë e madhe për Anën, krenarinë tënde. Vallë mendoje se duke dashur aq shumë Anën unë do ta zbehja dashurinë tënde për të? Përse kjo frikë? Ti gjithnjë do jesh për të nëna më e mirë në botë. Ana tashmë do të krijojë familjen e saj dhe ndoshta një ditë mund të kalojë sprova jo të mira. Por ajo është ndryshe mendoj dhe ajo do ti kapërcejë sfidat e kësaj bote. Jeta mes nesh i mësoi diçka më shumë dhe do dijë ta lërë mënjanë egoizmin për hir të një dashurie më të madhe. Ne e kemi bërë të vuajë atë… Unë po shkoj Vali. Do doja të takoheshim ndryshe por e di që një jetë e përtejme nuk ekziston dhe kjo letër është si një letër hiri për të të thënë sërish se ti je një nënë shumë e mirë. Të paktën këtë copë udhë që ka mbetur në jetën tënde ta kalosh e paqtë dhe e lumtur me dashuritë që të rrethojnë. Hektori!

Sapo mbaroi ajo mbylli sytë. Donte të rrinte ashtu, në errësirë, me fytyrën e tij të ëmbël. Oh sa shumë do donte ta përqafonte tani dhe të vinte kokën mbi gjoksin e tij, si dikur fëmijë. Kur hapi sytë përballë, lart, midis fotografive pa dhe një fotografi që nuk e kishte parë më përpara në dhomën e tij. Ishin ata të tre, ai, mamaja dhe ajo dhjetvjeçare në mes. Ishin të qeshur të tre, të lumtur. E kishte lënë për ta si një shenjë lamtumire.

Ishte e shtunë. Veshi një fustan të kuq që i pëlqente shumë, vuri vathë, një unazë që Toni ia kishte dhuruar para pak kohësh për fejesë dhe u pa në pasqyrë, duke mërmëritur:

– Si thua babush? Bukur kështu!

Pasqyra heshti, por ajo e dinte se të atit do i bëhej qefi shumë.

U pa përsëri në pasqyrë dhe iu kujtua ai çast kur një ditë kishte hyrë në dhomën e tij të spitalit dhe e gjeti me sytë e mbyllur. Nuk flinte, dëgjonte muzikë. Ishte Edit Piaf që këndonte një këngë të njohur dhe domethënëse: “Je ne regrette rien”…”Nuk më vjen keq për asgjë”!… Ishte një nga këngët e dashura të tij. Në atë këngë Piaf i këndonte dashurive të saj se s’kishte asgjë për të ardhur keq në atë jetë plot dashuri!…

Në fund ai i kishte pëshpëritur: “Po iki bija ime!

– Pse thua kështu?

– Sepse kështu është. Nuk jam nga ata që gënjej veten. Asnjëherë nuk e kam gënjyer veten dhe për këtë jam krenar… Ai donte të thoshte diçka tjetër por nuk foli.

– Çfarë të shqetëson baba?

– Asgjë… Veçse jam kureshtar. Nuk di si do të jetë ai kalim për në botën tjetër, ajo portë… Ç’ka vallë pas saj? Një humnerë ku bie dhe zhytesh për mos tu shfaqur më kurrë? Do doja të shkoja pa dhimbje, thjesht shuhesha, të bija ngadalë si një pendë flamandi endur në fllad…

Dhe pastaj ai kishte heshtur duke mbyllur sytë.

Në lokal Ana shkoi pesë minuta përpara Ishte një bar interesant me tavolina të rrumbullakta të mëdha dhe kolltukë në velur ku nuk kishte qenë asnjëherë. Në sfond dëgjohej një muzikë e lehtë xhazi amerikan dhe kishte pak njerëz.

Ora kaloi shtatë e mbrëmjes dhe askush nuk po vinte. Kamarieri e pyeti se çfarë do porosiste por ajo i tha se do priste edhe pak shoqet e saj.

– Sa persona bëheni?

– Disa… por nuk e di saktësisht, – mërmëriti ajo.

Kamarieri e pa një çast në sy dhe ashtu i qeshur u kthye.

Minutat kalonin dhe asaj i dukeshin tepër të gjata. “Po sikur të mos vijnë”, mendoi një cast. Sigurisht nga Rimini e Selaniku është larg, por ajo nga Saranda, Blerta Osmani…

Iu shfaq përsëri babai me atë të qeshurën e madhe në spital sa gati u mbyt. Tutje në një tavolinë një burrë në moshën e Hektorit ishte vetëm. Imagjinoi një çast sikur ai të ishte babai i ngritur nga varri që kishte adhur aty për të parë takimin e tyre. Sa çudi mendoi… gjithë këto fantazma!

Në fakt babai kishte qenë gjithnjë ideali i mashkullit për të edhe pse nuk shkelte në shtëpinë e tyre, meqë njëherë kur ajo kishte qenë e sëmurë e ëma i kishte përplasur portën në fytyrë. Shpesh e ftonte Anën në premirat e filmit, në mbrëmje me miqtë e tij. Ishin bërë të afërt, shumë të afërt, diçka e penguar që sa më shumë e ëma kërkonte ta largonte, aq më shumë ajo kuptonte se afrohej me të dhe kjo jo si sfidë ndaj saj por se ai i jepte shumë dashuri, e bënte të zbulonte anë të tjera të kësaj bote. Ishte heroi i saj. Madje ai ishte lumturuar kur ajo i kishte thënë se donte një djalë të klasës, ndërkohë që të ëmës ia kishe mbajtur të fshehtë.

Qeshi me vete dhe menjëherë hodhi sytë nga dera të shihte mos po vinin. Në çast iu kujtua një datëlindje e saj kur Hektori ishte me një film jashtë Tiranës. E priti se mos vinte por vonë më së fundi ra të flinte. Vështronte qiellin me yje tej dritares dhe imagjinonte të atin me një karrocë të artë që së bashku shkonin drejt asaj rrjedhe të bardhë qumështi që quhej Kashta e Kumtrit. Pastaj kishte mbyllur sytë. Të nesërmen, kur doli për të shkuar në shkollë, tek dera gjeti një pako. E habitur e kishte hapur dhe kishte parë dhuratën e të atit që kishte udhëtuar atë natë për t’ia sjellë. Ishte një buratino…

Shumë nga lodrat e fëmijërisë nuk i kishte më, por buratino ishte gjithnjë në dhomën saj… Ishte dhurata më e bukur, pasi buratino kishte udhëtuar nëpër natë për të ardhur tek streha e saj, fshehurazi. Kishte ngjitur shkallët pa zhurmë dhe ashtu, pështetur pas derës e kishte zënë gjumi Ishte ajo që e kishte zgjuar

Ktheu kokën nga e majta dhe tutje pa nga njeriu që qëndronte ende, pothuaj pa lëvizur, me një gotë përpara duke vështruar diku. Kushedi ç’plagë ka, mendoi ajo. Kishte një shikim të humbur. Kushedi çfarë i ka ndodhur. Një çast vështrimet e tyre u pikëtakuan por ai nuk reagoi fare. Jo, shikimi i tij ishte i rastësishëm, i pavetëdijshëm, i përhumbur, s’dihej ku. Iu shfaq përsëri babai. Vdekja e tij i kishte lënë një zbrazëtirë të madhe. Kishte vdekur paqësisht. Pastaj e pa me kostumin e tij blu, arkivolin, varrimin e më pas pritjet. E megjithatë ajo jetonte ende me të. Madje një ditë kishte marrë gabimisht rrugën e spitalit. Vetëm kur i ishte shfaqur tutje godina e bardhë e spitalit vetëm atëherë e kishte kuptuar. Ishte një ikje instinktive, e pavullnetshme sikur gjithçka pas vdekjes së tij t’i ishte shuar, sikur ai të mos kishte vdekur ende…

“Lëmë të fle, mos më zgjo më! – i kishte pëshpëritur ai për herë të fundit” dhe duke i tërhequr dorën ia kishte puthur dhe kishte mbyllur sytë.

Ndërkohë papritur, si për çudi, në derën e lokalit u shfaq një grua në moshën e nënës së saj që filloi të shikonte përreth duke kërkuar. Ndoshta kërkonte Hektorin.

Ana u ngrit dhe i bëri shenjë. Ajo e pa dhe në fillim u step, nuk e kuptoi në fillim por meqë s’kish tjetër njeri që ti bënte shenjë dhe kështu u nis drejt saj. Kur ajo u afrua Ana e zgjati dorën:

– Jam vajza e Hektorit… Po, po ju?

– Blerta? … Po Hektori, në spital?

– Babai na la! – tha trisht Ana.

Gruaja u ngjeth një çast dhe u ul duke lëshuar me psherëtimë.

– Më kishte shkruar se ishte shumë sëmurë, por donte patjetër të më takonte… ishte një njeri i mrekullueshëm… Kur ndodhi?

– Ka më shumë se dy javë.

– Tani që kam ikur nga Tirana nuk di fare se ç’bëhet. E pamundur të ndjek lajmet… veç një kronikë e zezë, korrupsion, vrasje…

Ajo hoqi xhaketën, lëshoi çantën mbi kolltuk dhe e vështroi Anën me dashuri.

– Ju i ngjani shumë Hektorit.

– Ashtu thonë…

– Kohët e fundit më shkruante herë pas here në facebook, por pastaj nuk më shkroi më. Më shkruante për një film që donte të realizonte.

– Po, ka shkruar skenarin.

Ana i bëri shenjë kamarierit, i cili menjëherë u afrua:

– Ç’dëshironi zonjë… Një lëng frutash, Martini, Shveps, një Uiski?

– Një Uiski më mirë, – dhe ktheu shikimin nga Ana.

– Ati yt e pëlqente shumë Uiskin… m’a mësoi dhe mua, – qeshi ajo.

– Po, e di, ishte pija e tij e preferuar.

Kamarieri po sillte Uiskin kur një grua tjetër u shfaq në derën e lokalit. Edhe ajo nisi të kërkonte nëpër sallë por Ana menjëherë i bëri shenjë. Ajo nuk e kuptoi në fillim por pastaj u nis drejt tyre. Kur u afrua Ana u ngrit dhe e takoi. U ngrit dhe Blerta.

– Jam Ana, vajza e Hektorit!

– Po, tani po ju njoh… u bënë shumë vite pa u parë. Po ju më mbani mend?

Ana e vështroi dhe ngriti supet. Gruaja qeshi dhe ndërkohë pasi i dha dorën Blertës, u ul në kolltuk.

– Jam Zana, një mike e hershme e Hektorit.

– Ndërsa unë Blerta, – tha tjetra.

Vështrimet e dy grave u kryqëzuan. Sigurisht pyesnin se cila ishte lidhja e tyre e vërtetë me Hektorin, të dashura apo thjesht mike? Ndërkohë kamarieri erdhi dhe pyeti se çdo të porosiste.

– Një verë, një Uiski, një Martini?

– Oh, uiski është i fortë për mua… po marr një Martini. E di që Hektori e donte shumë këtë të shkretë.

Pas një heshtje të shkurtër ajo iu kthye Anës:

– Për Hektorin e mora vesh që kishte vdekur. Më erdhi shumë keq. E habitshme. Ai kishte një trup atleti. Një çast mendova të mos vija, por pastaj thashë të vij pasi ai më shkruante se nëse do ishte në spital do vinit ju…

Ndërkohë kamarieri solli gotën e saj. Ajo e ngriti, ashtu dhe Blerta e Ana.

– Në kujtim të Hektorit!

Pastaj ra një qetësi e çuditëshme. Ndoshta pse ajo muzikë xhazi të fuste në një botë nostalgjike kujtimesh, të jepte një ndjesi të bukur lirie.

– Hektorit i pëlqente shumë xhazi, – tha Blerta, prandaj dhe shpesh ne vinim këtu.

Zana e pa dhe qeshi. E kuptoi se ajo duhej të ishte një nga të dashurat e Hektorit. «E bukur kjo», mendoi me vete. Por Hektorin në fakt e donin shumë.

– Po, pëlqente muzikën klasike, baroke dhe xhazin… Kishte shije të hollë muzike. Ishte ai që më futi në botën e muzikës klasike, – tha Zana.

Dy gratë u panë sy më sy. Kishte mirësi në vështrimin e tyre. U kuptuan, nuk kishin çfarë ndanin. Kishin dashur të njëjtin burrë. Kishin shkuar në shtrat me të njëjtin. Dhe e dinin si dinte të bënte dashuri ai, ëmbëlsia dhe romantizmi i tij. Ai dhe në shtrat fliste për nudot e Modilianit, për Karavaxhion që e adhuronte.

– Në kujtim të Hektorit! – tha Zana.

Gotat u kthyen përsëri.

– Vinim shpesh këtu, – vazhdoi me nostalgji Zana. – Ishte i lezetshëm dhe fliste bukur për jetën, kohën, botën, të mbante me gojë hapët… pastaj kur i kishte kthyer dy gota, kishte dëshirë të kërcente… Mbaj mend që një natë vonë kur kishte veç dy-tri klientë, ai më tërhoqi dhe nisi të kërcente. Kërcente bukur… Kamarierët na shikonin dhe qeshnin. Të gjithë ishin të lumtur. Ndërsa ne nuk e dinim ku ishim.

– Gëzuar!

Të trija gratë vështruan të habitura njëra-tjetrën nga ajo thënie “gëzuar”.

– Hektori do donte të na shihte të gëzuara sonte.

Tashmë të dyja kishin dëshirë të flisnin. Ana vetëm dëgjonte dhe qeshte. Ato dy gra po e tërhiqnin në një tjetër botë, po e çonin në vende të tjera.

– Po ju ku e keni njohur? – pyeti Ana kureshtare.

– Ah, po, e kam njohur një natë të Vitit të Ri. Ishte një mbrëmje e madhe dhe motra më kishte marrë me vete. Punonin bashkë me Hektorin. Ai ishte vetëm. Dhe unë vetëm. Fliste bukur dhe mua kjo më pëlqeu, kishte një lloj manjetizmi. Dikush e pyeti nëse kishte fëmijë dhe ai filloi të fliste me një dashuri të çuditshme për vajzën e tij. Madje nxorri nga xhepi një fotografi dhe na e tregoi.

Ajo ndaloi një çast dhe vështroi nga Ana.

– Atëherë ti kishe flokë të gjata… Atë natë vallzuam. Kërcente bukur. Në fakt ai nuk ishte i bukur por kishte diçka tepër tërheqëse. Qeshte dhe një çast, para se mbrëmja të mbaronte, më tha, “Mos rri shumë me mua!“. ”Pse”? e pyeta. “Sepse do të biesh në dashuri”!… “Ah, jo aspak!“ – i thashë sikur të doja të mbrohesha. Por ai qeshte. “E habitshme mendova”… Por fjalët e tij nuk di pse më mbetën. Pyesja veten. Po ai pse m’i tha ato fjalë? Sigurisht një shaka!… Pastaj për një muaj nuk u pamë më. Atëherë unë punoja në bibliotekë. Një ditë u takuam sepse kërkonte një libër. Pastaj më ftoi për kafe… dhe kështu nisi një simpati reciproke.

– Oh, ashtu ishte ai! – qeshi tjetra. – Të bënte për vete me butësinë e tij.

– Ishte i veçantë.

– Po, ndryshe nga të tjerët.

– Natyrë poetike… dhe ata sy që i shkëlqenin gjithnjë.

– Nuk dinte të urrente. Dhe kur zemërohej nuk fliste. E mbante brenda derisa dalëngadalë zemërimi i fashitej.

– E di ç’më bëri një ditë yt atë? – tha duke qeshur Blerta, e cila e kishte kthyer tashmë gotën e saj.

– Çfarë?

– Kishim shkuar në një lokal në një cep të Tiranës. Binte shi. Sapo ishte kthyer nga xhirimi i një filmi në Berat. Ishte në qef. Pinte, qeshnim dhe vështronte nga dritarja shiun që binte. Kishte qef të lagej. I thashë të prisnim, të ndalonte shiu por ai më mori, më tërhoqi nga krahu dhe dolëm. Ecnim në shi. Më fliste për një film amerikan dhe një aktor që këndonte në shi me një çadër në dorë. Xhin Kelli më duket. Por ne s’kishim çadër. Ishte i dehur nga shiu, i fliste shiut, si ti fliste perëndive. Unë jam pinjoll i shiut dhe i natyrës, më thoshte. U qullëm të dy, ecnim  dhe putheshim në shi, madje një moment u rrëzova. O Zot sa qeshëm, ç’kënaqësi të lageshe në shi.

Zana shpërtheu nga të qeshurat.

– E bukur kjo!

Kishte kaluar gjysmë ore kur Ana papritur dalloi tek dera e lokalit një grua tjetër. Duhej të ishte ajo, Sajmira. Ajo grua po kërkonte atë çast nëpër sallë dhe as që mendonte se ishin ato gra që e prisnin. Por Ana i bëri shenjë dhe ajo u afrua me një hap të pasigurtë. Kur u afrua, Ana i doli përpara.

– Jam Ana, vajza e Hektorit!

– Po Hektori si është? Në spital? – tha ajo kur pikasi se ai mungonte.

Ana tundi kokën e trishtuar.

– Mos!… – pëshpëriti ajo dhe sytë iu përlotën.

– Kur kështu?

– U bënë më shumë se dy javë. Ai kishte dëshirë tu takonte…

– Po, e di, më shkruante… prandaj erdha… Më falni për vonesën por dje erdha nga Rimini. Isha në Durrës tek vajza.

Ana i bëri shenjë të afrohej dhe ajo u dha dorën dy grave të tjera. U prezatuan…

– Blerta…

– Sajmira…

– Zana…

Përsëri u shfaq kamarieri dhe pyeti se çdo merrte. Sajmira u mendua një çast, vështroi gotat e grave përreth dhe tha:

– Po marr dhe unë një Uiski… keni Jack Daniel’s?

– Po…

Ajo tundi kokën.

– Po ju, diçka tjetër, – tha kamarieri duke u kthyer nga to, pasi gotat e tyre ishin bosh.

– Edhe dy gota të tjera, – tha Ana, – madje dhe për mua një Martini!

Zana ngriti duart:

– Mrekulli… Kjo është nata e mikut tonë të shtrenjtë, Hektorit.

Sajmira u habit me ato fytyra aq të qeshura për një rast të tillë trishti.

– Me duket se njihemi? – i tha Zana Sajmirës.

– Ka mundësi… diku jemi kryqëzuar!

Sajmira buzëqeshi dhe të dyja e kuptuan nënteksin e asaj fjale.

– Ju jetoni tani në Rimini?

– Po, tek djali… sapo janë bërë me një fëmijë… në fakt Tirana me gjithë këtë kaos më ka lodhur. Doja të ikja. Zhurmë, shumë zhurmë! Na mbytën politikanët  me demagogjitë dhe paratë e tyre… por ta lëmë këtë histori se është trishtuese.

Muzika vazhdonte. Ishte një sfond i mrekullueshëm për një natë si kjo.

– Në kujtim të Hektorit, – ngritën gotat ato.

– Po ju kur jeni njohur me Hektorin? – e pyeti Ana.

– Oh, shumë e shumë vite më parë. Ishin kohë të bukura. S’kishim vërtet, visheshim thjeshtë, s’kishim para nëpër banka, por ishim të lumtura sepse kishim shumë dashri. Veç ajo na kishte mbetur.

Ajo zgjati dorën dhe preku dorën e Anës si të prekte duart e ish të dashurit të saj.

– Ah, Hektori… i pëlqente deti në dimër. Nuk di pse më ka mbetur një kujtim i veçantë që më rivjen gjithnjë… Mbaj mend një ditë që shkuam që në mëngjes në plazhin e Durrësit dhe ecnim buzë detit plot dallgë në atë horizont të ulët dhe gri… Ishin vetëm pulëbardhat dhe ne. Ishte diçka romantike. Apo s’ishte Hektori një romantik i çuditshëm, i rrallë. Por kur dolëm nga restoranti, ai donte të lahej. Ç’bën i thashë? Me këtë det? Por ai vetëm qeshte. Eja më tha dhe ti. Bah, kam ftohtë, si të vij. S’kam rroba banje… Por ai më tërhiqte gjithnjë e më shumë drejt bregut. Pastaj hoqi pantallonat dhe mu afrua. E pashë se s’kisha nga t’ia mbaja. Me hoqi fustanin dhe ashtu me të mbathura më futi drejt detit… Por ishte e habitshme… deti ishte i ngrohtë. Diçka e jashtëzakonshme, e paharrueshme, që s’më ka ndodhur kurrë më! I tillë ishte Hektori.

Ana, Blerta dhe Zana shpërthyen në të qeshura.

– Lëre këtë por s’na dolën paratë për biletat e trenit. U kthyem me një biletë. Oh, ç’udhëtim… këndonte një këngë të Xhani Morandit që e kishte idhull kur kishte qenë student.

Të qeshurat vazhduan. Ajo ngriti gotën.

– Hajde, gëzuar për Hektorin! – dhe e ktheu gotën me fund.

Zana dhe Blerta u vështruan mes tyre.

– E habitshme? Me fund?

– Ky lloj Uiski më është i ëmbël! – qeshi ajo.

– Hektori ishte shumë kavalier, – tha Zana.

– Po, bujar i madh, – shtoi Blerta.

– Ishte një njeri që nuk i jepte rëndësi anës materiale, – vazhdoi Sajmira… – Për të kishte rëndësi shpirti. Çfarë shpirti ke.

– Më kujtohet, – vazhdoi Sajmira, – kur do emigronte im bir. Isha e tmerruar se po nisej drejt një bote të panjohur. Sikur do ti ndodhte diçka e keqe por ai e kishte vendosur. Do ikte, do largohej, s’kishte asnjë prespektivë këtu. Kursimet tona nuk na mjaftonin, varfëri, ç’të të them. Tri ditë para se djali të ikte u takova me Hektorin. Të nesërmen erdhi në shtëpi. Im shoq u habit. Ai dyshonte diçka por Hektori ishte i mrekullueshëm, të bënte për vete. Erdhi ti jepte një adresë tim biri. Pastaj, kur u ndamë, djalit i futi në xhep një shumë të madhe. Gjithçka kishte. Kaq kam, i kishte pëshpëritur tim biri, por po të kesh nevojë më thuaj… Mos e humb adresën e mikut tim. Dhe humbi në errësirë, pa fjalë të tepërta duke na lënë memecë tek porta, mua dhe tim shoq.

Ishte e prekur. U ngrit paksa nga karrigia dhe përqafoi Anën duke i pëshpëritur:

– Eja të të puth, kam mall për Hektorin!

Heshtja ra përsëri. Secila kujtonte Hektorin.

– Babai donte të kalonim një mbrëmje të bukur. Unë nuk e di çfarë u ka shkruar ai por më tha se kishte shumë mall për ju. Ishte dëshira e tij e fundit.

Zana e vështroi dhe iu drodh buza. Një pikë loti i rrëshqiti.

Dy të tjerat e vështruan në trisht pa folur.

Ana i bëri një shenjë kamarierit, i cili u afrua menjëherë. Padyshim që këto gra po i dukeshin të çuditshme pasi një çast ishin të trishta dhe një çast tjetër shpërthenin me të qeshura.

– E fundit, dhe nga njëherë të katrave! Dhe një ëmbëlsirë… Katër pasta!

Kamarieri qeshi. Kushedi ç’mendonte për këto katër gra që iu dukën si të ishin në një seri amerikane.

– Kujdes se do të na dehësh! – shtoi Sajmira dhe qeshi.

– Hektori do gëzohej po tu shikonte kështu.

– Unë e kam njohur Hektorin më shumë se para dhjetë vjetësh. Ai nuk jetonte me ju. Jetonte vetëm. Por ty të mbaj mend. Shpesh të merrte me vete dhe të blinte akullore që i kishe shumë qef.

Ana e vështroi gjatë dhe po kujtohej.

– Tani po u njoh… po, vinit shpesh bashkë.

– Atëherë duheshim shumë. Doja të martohesha, të kisha një familje, fëmijë, por Hektori ishte si era, nuk donte më të martohej. Ti duhet të kesh familjen tënde më thoshte… dhe më bindi. Donte të bënte jetën e tij në art… Dhe unë e kuptova atë dhe u largova. U ndamë paqësisht dhe mbetëm miq të mirë. E shihte jetën ndryshe. Dhe gjithnjë me humor, sikur jeta të ishte diçka efemere dhe e parëndësishme. Sa herë kishte ndonjë problem më telefononte dhe kalonim mbrëmjen bashkë. Po kështu dhe unë. Kishte një zemër të madhe, ishte një burrë ideal. Pastaj unë u martova. Madje ai këmbënguli. Shpesh qeshte me mua: «E ke gjetur burrin më të mirë se unë!»

Dhe ajo ia dha të qeshurës.

Gotat u kthyen sërish dhe Ana dëgjonte e habitur tregimet e tyre duke zbuluar anë të panjohura të atit të saj.

– Ishte një fisnik në shpirt! – tha Blerta. – E habitshme, unë kam qenë një femër shumë e brishtë, por ai më dha shumë besim në vetvete. Eshtë besimi më thoshte, që i bën njerëzit të lumtur. A nuk është e vërtetë?

– Sigurisht, – shtoi Zana.

– Edhe mua më mësoi ta shoh jetën ndryshe, pasi më parë u jepja rëndësi dhe gjërave të vogla. Shih thelbësoren më thoshte. Në jetë ka gjëra shumë më të rëndësishme. Duhet të kesh gjithnjë një referencë dhe kjo referencë duhet të jetë njeriu në gjendjen më të mjerë. Në çdo situatë të vështirë, mendo se ka shumë të tjerë në situata shumë më të tmerrshme. Prandaj duhet ecur përpara…

Pastaj ajo heshti. Ishte e prekur dhe sytë i shkëlqenin.

– Mikun tonë të dashur s’do ta kemi më.

– Ishte vërtet i çuditshëm dhe me shumë dashuri! – shtoi tjetra.

– Oh, tani mos na i thuaj të gjitha, – tha Sajmira.

Përsëri shpërthyen të qeshura.

Ana donte të porosiste përsëri por ato nuk e lanë.

– Mjaft se u dehëm… s’dimë si do kthehemi! – dhe përsëri shpërthyen të qeshura.

Ndërkohë pa e kuptuar pse, ajo ktheu përsëri sytë nga dera e lokalit. Përse vallë? Nuk pritej të vinte askush. Për një çast iu duk sikur u shfaq nëna e saj, veshur bukur, si asnjëherë tjetër. E habitshme mendoi… sa e bukur! Por ishte një imazh i shkurtër, një fanitje e flashkët, thjesht një dëshirë.

Nga lokali u ngritën vonë. Kishte kaluar ora njëmbëdhjetë e natës. Zana dhe Blerta shkonin sa andej këndej nën efektin e alkoolit. Kur dolën ishte një qiell plot yje. Se ç’kishte diçka ndryshe atë natë ai qytet. Gratë u përqafuan me njëra-tjetrën, gjatë, sikur të njiheshin prej shumë vitesh, sikur të gjenin diçka të tyren tek njëra-tjetra. U përqafuan akoma në një afërsi të çuditshme. Sikur përqafonin kështu ish të dashurin e tyre. Me siguri që po… Ah këto dashuritë! Premtuan se do të lidheshin përsëri sëbashku.

– Do të shkruhemi!

U puthën, si të ishin simotra dhe u ndanë.

E vetme, Ana po kthehej në shtëpi. Ecte ngadalë. Iu kujta babai dhe fëmijëria e saj, gjithë përkëdhelitë që i bënte. Kishte mall. Ecte, vështronte yjet dhe qante nën zë. Ishin lotë lumturie. Nuk qante se Hektori kishte vdekur por se ai baba i kishte dhënë shumë dashuri. Po, ishte idhulli i saj…

Atë mbrëmje të vonë rrugën e bëri në këmbë gjer në shtëpi. Donte të ecte. Ishte e lumtur dhe ndjente veten të lehtë, si ta merrte me vete ai fllad mbrëmjeje. Kur u afrua nga shtëpia pikasi se dritat ishin mbyllur. Mamaja po fle, mendoi dhe hapi portën pa zhurmë. Kur hyri brenda, në tavolinën e sallonit vështroi zarfin e babait. E kuptoi. E kishte lexuar. Shkoi ngadalë nga dhoma e saj dhe e pa që nuk flinte. Nën dritën e zbehtë të abazhurit ajo rrinte kruspull dhe qante nën zë.

– Oh, mama! – nxitoi ajo dhe e mori në krahë. – Mos kështu!

Ajo ngriti sytë e përlotur dhe u panë një çast të gjatë.

E pushtoi fort, e mbajti në krahë për shumë kohë, diçka i mërmëriti, diçka të pakuptueshme me atë zë që i dridhej dhe pastaj e mbuloi.

– Fli tani mamush! Eshtë vonë!

Dhe ajo i fiku dritën e abazhurit. Ndjeu një psherëtimë të saj dhe shkoi.

Ishte një natë e paqtë.

(foto Eric Rosier)